CAO HUYẾT ÁP VÀ CÁC TAI BIẾN

BS. DƯƠNG MINH HOÀNG

1. Định nghĩa

Huyết áp là áp suất của mạch máu, biểu hiện bằng hai số: số tối đa phản ảnh sức co bóp quả tim và số tối thiểu ghi nhận sức cản của thành động mạch. Muốn đo huyết áp chính xác nên sử dụng áp kế dùng tay bóp, tránh dùng loại điện tử đắt tiền, thiếu chính xác vì HA thay đổi thường xuyên sau mỗi lần đo.

Huyết áp bình thường dưới 14/9, khi nào trên 1 trong 2 số này mới cao huyết áp và 16/9 trở lên mới cần điều trị. Phân loại nặng nhẹ tùy theo con số tối thiểu của bệnh nhân: cao HA nhẹ khi số này 10, trung bình là 11 và cao HA nặng khi số này từ 12 trở lên. Như vậy, cao huyết áp 18/12 nặng hơn so với người có HA 21/10. Muốn đo huyết áp đúng cần nghỉ ngơi ít nhất 5 phút, đo ba ngày liên tiếp, mỗi ngày đo 3 cữ: sáng, trưa, chiều và mỗi cữ đo 3 lần và lấy số huyết áp trung bình ở các lần đo.

2. Triệu chứng

Cao huyết áp có triệu chứng như nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, mệt, khó thở... hoặc không có gì cả: rất nguy hiểm, dễ tai biến do bệnh nhân coi thường không uống thuốc. Cao huyết áp gặp ở người lớn tuổi từ 40 trở lên thường do vữa xơ động mạch: quá trình lão hóa hay tăng cholesterol máu. Người bệnh cao huyết áp cần khám BS về tim mạch, đo huyết áp, đo điện tim, chụp X quang phổi... khám đáy mắt, thần kinh, thử máu về chức năng thận.

Bệnh này tương đối ít gặp ở người trẻ tuổi nhưng khi có, cần làm thêm nhiều xét nghiệm để xác định nguyên nhân như hẹp quai động mạch chủ, hẹp động mạch thận, bướu thượng thận... Chữa đúng nguyên nhân gây ra cao huyết áp mới hết bệnh hẳn ở người trẻ được, bằng không phải uống thuốc hàng ngày suốt đời.

3. Biến chứng

Cao huyết áp lâu dài ảnh hưởng trên nhiều cơ quan nhất là tim đưa đến suy tim trái, thận: suy thận mãn, mắt: làm hại mạch máu võng mô và các tai biến mạch não.

Tai biến mạch não là biến chứng nguy hiểm, gây nhiều tử vong nhất ở người cao huyết áp, có các thể lâm sàng như sau:

a. Cơn thiếu máu não thoáng qua: Bệnh nhân đột ngột té, liệt nửa người, á khẩu nhưng hồi phục hoàn toàn rất nhanh: một, hai ngày sau. Bệnh nhân khỏi không phải do BS điều trị tốt mà do căn bệnh nhẹ diễn tiến tự nhiên khỏi.

b. Xuất huyết não: Tai biến nặng nhất của những người bệnh không điều trị hoặc không theo dõi thường xuyên. Cơn xuất huyết não xảy ra đột ngột sau khi ăn tiệc, đi tiểu đêm nơi gió lùa. Bệnh nhân bị té đột ngột, hôn mê sâu, thở phì phò. Khám thấy bệnh nhân liệt nửa người, cao huyết áp, chọc nước não tủy lấy ra toàn máu. Tránh cạo gió sẽ làm tăng huyết áp, bệnh nặng thêm: dễ tử vong hơn. Tử vong bệnh này rất cao đến 90%, đa số bệnh nhân chết trong vòng 3 ngày.

c. Nhũn não: Bệnh nhân té đột ngột, liệt nửa người, á khẩu, còn tỉnh hoặc mê nhẹ, huyết áp bình thường hoặc hơi cao. Điều trị thật tích cực trong 15 ngày đầu, bệnh nhân có hy vọng phục hồi sớm. Để trễ quá nhiều tháng thương tổn thành sẹo thì khó có cơ may nào đi lại bình thường.

4. Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng

Người bệnh cao huyết áp nên vận động nhẹ thường xuyên, không nên chơi thể thao nặng dễ tai biến như đánh tennis, đá banh... Đi xe đạp hàng ngày làm giảm huyết áp tốt hơn đi bộ. Người bệnh không nên ăn mặn: tránh dùng thịt kho, cá kho, không nên tiệc tùng nhiều, kiêng rượu, bia thuốc lá. Kiêng các thức ăn nhiều cholesterol như thịt quay, da gà, lòng đỏ trứng, beurre, phômai, kem, chocolate, cật, gan heo, óc bò, tôm... Dùng dầu thực vật nên dùng dầu phộng, dầu đậu nành, dầu olive, dầu bắp. Lưu ý dầu cọ tuy không cholesterol lại có nhiều chất béo bão hòa.

5. Điều trị

Cao huyết áp không nên tự mua thuốc điều trị hoặc qua giới thiệu của bạn bè, không khám bác sĩ, tự ý thay đổi liều lượng. Thuốc hạ áp nào cũng có ảnh hưởng trên tim mạch có thể gây ra loạn nhịp tim. Thuốc tai biến nhiều là Inderal hay Propranolol không dùng cho người bị suyễn, tiểu đường, loét dạ dày, loạn nhịp tim. Minipress uống viên đầu tiên có thể làm ngất đi. Adalate hạ huyết áp nhanh, đôi khi gây choáng váng, tiểu nhiều nên dùng loại thải trừ chậm. Aldomet ít còn được dùng, vì nếu dùng lâu dài có thể gây bất lực. Thuốc mới ức chế chuyển hóa men dùng lâu ngày, có ảnh hưởng đến trí nhớ. Nên dùng thuốc hạ áp hàng ngày, dưới sự hướng dẫn của BS điều trị, uống suốt đời, đo HA thường xuyên tại nhà, lâu lâu nên kiểm tra lại ở bác sĩ.

Bệnh mạch vành

Béo phì làm hư hại các chức năng của tim
Bệnh nhân tim không nên ngừng dùng thuốc hạ cholesterol
Bệnh động mạch vành: nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
Chăm sóc bệnh nhân suy mạch vành tại nhà
Cách chăm sóc bệnh nhân suy mạch vành tại nhà
Cơn đau thắt ngực - dấu hiệu thiếu máu nuôi tim
Cơn đau thằt ngực
Một phương pháp điều trị dự phòng nhồi máu cơ tim có kết quả cao
Nhồi máu cơ tim không còn là bệnh của người lớn tuổi
Những bệnh nguy hiểm do mỡ trong máu cao gây ra
Những điều cần biết về cholesterol máu
Phòng ngừa tai biến nhồi máu cơ tim: đâu phải chỉ có thuốc…
Phòng ngừa đột tử sau nhồi máu cơ tim
Tin mừng cho bệnh nhân bị phấn kết ðộng mạch do cholesterol
Tập luyện để tránh tái phát nhồi máu cơ tim

Bệnh huyết áp

Bệnh cao huyết áp
Bệnh cao huyết áp - BS. Nguyễn Văn Đức
Bệnh tăng huyết áp
Cao huyết áp - BS Nguyễn Thanh Sơn
Cao huyết áp và các tai biến
Cao huyết áp và điều trị nội khoa
Cách nhìn mới về số đo huyết áp
Dùng thuốc chữa bệnh cao huyết áp nên đưa con số huyết áp xuống tới mức nào?
Hiệu quả của việc điều trị kết hợp trong bệnh cao huyết áp
Hạ huyết áp
Người tăng huyết áp nên sống như thế nào
Theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp như thế nào?
Tập thể dục ở bệnh nhân cao huyết áp
Tự đo lây huyết áp của mình có nên chăng?
Điều chỉnh lối sống để điều trị bệnh tăng huyết áp
Đánh giá hiện nay về bệnh cao huyết áp: kết quả điều trị và hiệu lực của loại thuốc

Bệnh động mạch - tĩnh mạch

Bệnh giãn tĩnh mạch nông và suy tĩnh mạch mạn tính
Bệnh giãn tĩnh mạch ở giáo viên
Bệnh lý động mạch ngoại vi cần được chẩn đoán sớm
Lợi ích của việc chẩn đoán sớm bệnh lý động mạch ngoại vi
Mổ thắt ống thông động mạch bằng nội soi lần đầu ở Việt Nam
Phát hiện và xử trí phình tách động mạch chủ
Phát minh mới giúp tìm tĩnh mạch chính xác
Vỡ phình giả động mạch do tiêm chích ma túy
Xơ vữa động mạch
Điều trị giãn tĩnh mạch không gây đau

Các bệnh tim khác

10 điều hay nhầm lẫn về bệnh tim mạch
Bệnh nhân ghép tim nhân tạo tự hành đầu tiên bị đột quỵ
Bệnh suy tim thế kỷ xxi
Bịt lỗ thông tim không cần phẫu thuật hở
Cho phép sử dụng tim nhân tạo đầu tiên
Cuộc cách mạng trong phẫu thuật tim mạch
Các loại bệnh van tim
Có thể dự phòng đột tử do bệnh tim
Hai nghiên cứu mới về bệnh tim mạch
Hen tim
Kéo dài cuộc sống cho trái tim của người chết
Lần đầu tiên đặt van tim nhân tạo không cần phẫu thuật
Máy hỗ trợ tâm thất - hy vọng mới cho bệnh nhân suy tim
Máy tạo nhịp tim mới cho bệnh nhân suy tim
Ngoại tâm thu là gì?
Những quả tim nhân tạo ở thiên niên kỷ mới
Phát hiện mới về tác dụng giảm nguy cơ ðau tim
Phình động mạch chủ bụng
Phòng đột tử do bệnh tim
Phần lớn các ca đau tim có thể dự đoán được
Phối hợp trị liệu trong tim mạch học
Testosterone có lợi có đàn ông bị suy tim
Thông tin mới về khả năng tự "sửa chữa" của tim
Tìm thấy hoóc môn có thể trị bệnh tim
Túi lưới giúp bệnh nhân lớn tim
Ðặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn
Đau tim dễ xảy ra khi trời lạnh
Đau tim và suy tim
Đánh trống ngực

Thay đổi lối sống cải thiện bệnh tim

Béo phì không gây nguy hại cho người bị suy tim
Bệnh nhân tim mạch có thể tự điều trị
Bệnh nhân tim mạch nên cẩn thận với thời tiết lạnh
Bệnh nhân tim phải cẩn thận khi dùng ibuprofen
Bệnh tim và dược thiện
Chăm sóc trẻ em có thể gây bệnh tim
Kháng sinh có thể giúp giảm nguy cơ tái phát cơn đau tim
Luyện tập giúp ngăn ngừa cơn đau tim tái phát
Lười vận động dễ bị bệnh tim mạch
Muốn có trái tim khỏe mạnh
Mê tín có thể khiến bệnh nhân tim sợ đến chết
Nhiều mỡ nội tạng dễ bị bệnh tim
Những bệnh tim mạch trong xã hội phát triển
Nên tập kiềm chế để bảo vệ trái tim
Nóng tính, bi quan có hại cho tim
Năm phương pháp phòng ngừa bệnh tim mạch
Năng vận động để ngừa đau tim khi mãn kinh
Thời hạn eo hẹp gây hại cho tim
Tập thể thao giúp tránh bệnh suy tim
Tắm hơi giúp cho tim khỏe mạnh
Uống nhiều rượu có thể bị loạn nhịp tim
Uống rượu bia vừa phải có lợi cho tim
Vitamin E rất có ích cho tim
Đi xe đạp - 'Viagra' cho các bệnh nhân tim

THƯ MỤC Y HỌC PHỔ THÔNG
Bệnh da liễu
Bệnh hệ huyết học
Bệnh hệ hô hấp
Bệnh hệ tim mach
Bệnh hệ tiêu hóa
Bệnh hệ tiết niệu
Bệnh ngoại khoa
Bệnh nhãn khoa
Bệnh nội tiết
Bệnh tai mũi họng
Bệnh thường gặp
Bệnh thần kinh
Bệnh truyền nhiễm và ký sinh
Bệnh tâm thần
Bệnh ung bướu
Da liễu - Bệnh của tóc
Da liễu - Bệnh dị ứng
Da liễu - Bệnh ngoài da
Da liễu - Chăm sóc da
Da liễu - Các vấn đề về da
Da liễu - Mụn
Hệ cơ xương khớp - Bệnh cơ và tập luyện
Hệ cơ xương khớp - Bệnh khớp và gout
Hệ cơ xương khớp - Bệnh xương và cột sống
Pháp y
Phương tiện chẩn doán
Sức khỏe du lịch
Sức khỏe sinh sản
Thẩm mỹ