Các bí quyết để có tuổi già khỏe mạnh
Tốc độ hóa già của cơ thể chủ yếu được xác định bởi kiểu gene. Chính vì vậy mà mỗi loài động vật đều có tuổi thọ đặc trưng. Tuy nhiên, lối sống và môi trường sống cũng có thể là yếu tố kìm hãm hay tăng tốc quá trình hóa già của cơ thể.
Lão hóa là một quá trình tất yếu; nhưng nếu trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta duy trì thường xuyên một số nguyên tắc thì có thể làm chậm đáng kể quá trình này.
Kiểm soát stress. Sự không thành đạt trong nghề nghiệp, sự ra đi của người thân, mâu thuẫn trong gia đình hoặc nơi làm việc, vấn đề về con cái... là những yếu tố thường xuyên tồn tại trong cuộc sống và gây nên trạng thái stress (căng thẳng thần kinh, tâm lý). Đây là một tác nhân mạnh mẽ của sự lão hóa. Muốn làm chậm lại quá trình lão hóa sinh học thì phải biết kiểm soát stress, không để cơ thể rơi vào trạng thái stress trong thời gian dài. Những người sống thọ và khỏe mạnh thường có tính cách sống ôn hòa, lạc quan, quan tâm đến mọi người và tương lai.
Dinh dưỡng hợp lý. Mối tương quan giữa cân nặng và
tuổi thọ vẫn còn chưa được làm sáng tỏ; nhưng chúng ta đã biết thừa
cân và béo phì là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh như tiểu đường, tim
mạch, ung thư...; đó là những căn bệnh gây tử vong hàng đầu. Chế độ
ăn để phòng ngừa các bệnh này đòi hỏi hạn chế chất béo, chất đường
và muối ăn; ăn đủ chất đạm, giảm lượng calo trong ngày và cung cấp
thỏa đáng các vitamin và muối khoáng. Chế độ dinh dưỡng không hợp lý
làm giảm trung bình 6-10 năm tuổi thọ.
Hạn chế các thói quen có hại. Nhiều nghiên cứu đã
chứng minh rằng việc uống rượu, bia, hút thuốc, sử dụng các chất ma
túy... làm tăng tốc độ già hóa các cơ quan trong cơ thể, mặc dù hậu
quả không biểu hiện ngay lập tức và chúng ta ít khi cảm nhận được.
Theo tính toán, những người nghiện thuốc lá bị giảm tuổi thọ 8-9
năm; nghiện rượu giảm 10-15 năm.
Rèn luyện thể lực. Trong khoảng giữa 30 và 70 tuổi,
cơ thể chúng ta mất khoảng 30 đến 40% khối lượng cơ bắp. Lúc này,
hiệu quả cung cấp máu của tim cũng giảm không dưới 30%. Việc tập
luyện thể dục thể thao thường xuyên sẽ làm chậm lại những thay đổi
này khoảng 20 năm. Nhiều loại hình tập phù hợp với tuổi trung niên
và tuổi già như: đi bộ nhanh, chạy bước nhỏ, đạp xe đạp (tối thiểu 3
buổi trong một tuần, mỗi buổi 30-40 phút)
Hoạt động trí óc. Duy trì hoạt động trí óc là chìa
khóa để giảm tốc độ lão hóa. Nếu đã nghỉ hưu bạn nên đọc sách, học,
chơi cờ... vào thời gian rỗi để kích thích sự tư duy, phát triển trí
tuệ.
Hoạt động xã hội. Những người tính tình cởi mở, có
quan hệ xã hội rộng, nhiều bạn bè thường ít bị ốm hơn người sống cô
đơn, khép kín. Những ai có nhiều người thân, bạn bè sẽ ít bị tác
động bởi stress và có nhiều khả năng chịu đựng với các yếu tố gây
stress hơn.
Đến bác sĩ thường xuyên. Nên đi thăm khám bác sĩ ít
nhất một lần trong một năm (người già nên thường xuyên hơn). Ngoài
khám lâm sàng, nên làm một số xét nghiệm như: điện tim, siêu âm tổng
quát, xét nghiệm đường máu, mỡ máu... để có thông tin đầy đủ về tình
trạng sức khỏe của mình và áp dụng các biện pháp điều chỉnh kịp
thời.
Chăm sóc da. 70% những nếp nhăn trên da là do tác
hại của tia cực tím của ánh nắng mặt trời gây ra; những tác hại của
nó sẽ bộc lộ sau 15-20 năm. Các nhà da liễu đã khuyên mọi người hãy
hạn chế tối đa tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, dùng các biện pháp
che chắn, đội mũ nón.
Dựa trên các giả thiết về tốc độ già hóa của tế bào, các nhà di
truyền học cho rằng, con người có thể sống đến 110-120 tuổi. Để sống
thọ và sống khỏe mạnh thì ngay từ khi còn trẻ, mỗi người cần xây
dựng cho mình một cuộc sống lành mạnh để có sức khỏe thể lực và tâm
thần tốt, kìm hãm tốc độ lão hóa của các cơ quan trong cơ thể.
TS Đặng Quốc Bảo, Sức Khỏe & Đời Sống
