CÓ BÍ QUYẾT NÀO ĐỂ SỐNG LÂU?
(Tiếp theo và hết)
BS. PHAN HỮU PHƯỚC
Thạc sĩ Lão khoa - BV Nguyễn Trãi
PHÁT HIỆN SỚM BỆNH TẬT
NGUY HIỂM
Càng cao tuổi càng dễ mắc
bệnh, đó là quy luật tự nhiên của trời đất, nếu không phát hiện sớm và điều
trị kịp thời có thể bị nguy hiểm tính mạng. Điều cần thiết là chúng ta cần
phát hiện sớm những bệnh có thể nguy hiểm tính mạng cấp tính như: cao huyết
áp, cơn đau thắt ngực, tai biến mạch máu não, tiểu đường, loãng xương.
? Cao huyết áp là bệnh khá phổ biến ở người cao
tuổi, cứ 3 người cao tuổi có 1 người bị cao huyết áp. Tuy nhiên, trong số đó
chỉ có 1/3 trường hợp có triệu chứng như nhức đầu, chóng mặt, chảy máu
cam..., còn lại đến 2/3 trường hợp là không có triệu chứng và những người
này thường chỉ phát hiện mình cao huyết áp khi đã có tai biến xảy ra như đứt
mạch máu não hay nhồi máu cơ tim nếu không được theo dõi chăm sóc sức khỏe
thường xuyên. Để phát hiện bệnh cao huyết áp ở người cao tuổi, cần phải đo
huyết áp thường xuyên. Gọi là cao huyết áp khi số huyết áp trên cao hơn
14cmHg hoặc số huyết áp dưới cao hơn 9cmHg. Khi đã bị cao huyết áp phải tuân
thủ đúng việc điều trị để tránh bị tai biến, cần ghi nhớ cao huyết áp là
bệnh phải theo dõi và điều trị suốt đời. Không nên tự ý dùng thuốc hay tự ý
ngừng thuốc hạ huyết áp. Áp dụng tốt việc điều trị không dùng thuốc sẽ hạn
chế phần nào việc dùng thuốc hạ huyết áp.
? Cơn đau thắt ngực là một dạng thiếu máu nuôi dưỡng cho
cơ tim, do sự cung cấp máu của động mạch nuôi tim gọi là động mạch vành bị
trở ngại. Nguyên nhân chủ yếu thường do xơ vữa động mạch vành. Diễn tiến
nặng nề nhất của tình trạng thiếu máu cơ tim là dẫn đến nhồi máu cơ tim có
thể gây tử vong. Để phòng ngừa, bà con cần đến bác sĩ theo dõi khi đã được
chẩn đoán là thiếu máu cơ tim. Ngoài việc cho dùng thuốc uống hàng ngày, bác
sĩ sẽ căn dặn người bệnh luôn nhớ mang theo bên mình thuốc Nitroglycerin hay
Isosorbide dinitrate loại ngậm dưới lưỡi tác dụng nhanh. Khi cơn đau thắt
ngực xảy ra ngậm viên dưới lưỡi và nằm nghỉ ngay. Một loại thuốc khác cũng
có tác dụng ngăn ngừa bệnh diễn tiến đến nhồi máu cơ tim là Aspirine liều
thấp dùng mỗi ngày nhưng cũng cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.
? Tai biến mạch máu não thực sự là nỗi ám ảnh kinh hoàng đối
với người cao tuổi. Bệnh có biểu hiện nhẹ là liệt nửa người, nói đớ, có thể
còn đi lại được, trường hợp nặng phải nằm một chỗ, tiêu tiểu tại giường,
không nuốt được phải nuôi ăn qua ống, 2/3 trường hợp có liên quan đến huyết
áp cao, còn lại 1/3 trường hợp xảy ra trên người có huyết áp bình thường
hoặc huyết áp thấp thường có liên quan đến xơ mỡ động mạch. Một số trường
hợp tai biến mạch máu não có biểu hiện là liệt nhẹ thoáng qua, nhưng bà con
hay bỏ qua cho là trúng gió thông thường. Thực ra đó chính là sự khởi đầu
cho tình trạng tai biến mạch máu não nặng hơn về sau. Nhiều công trình
nghiên cứu gần đây cho thấy điều trị tốt cao huyết áp là ngừng hút thuốc lá,
sử dụng Aspirine liều thấp giảm được phần nào tỷ lệ tai biến mạch máu não,
tuy nhiên khi dùng thuốc này bà con cần phải có sự chỉ định và theo dõi của
bác sĩ. Aspirine có thể gây tác dụng phụ như viêm loét dạ dày, dị ứng, thậm
chí là gây ra cơn suyễn ở một số người.
? Tiểu đường là bệnh khá phổ biến ở người cao
tuổi. Bệnh thường không có triệu chứng đặc biệt, một số trường hợp có thể
thấy nước tiểu có kiến bu, mệt mỏi, sụt cân, tiểu nhiều, ăn nhiều. Để phát
hiện bệnh sớm, nên thử đường trong máu định kỳ mỗi 3-6 tháng. Người bị tiểu
đường có thể nguy hiểm đến tính mạng bởi các biến chứng như: nhiễm trùng
chân tay, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, suy thận... Những biến
chứng này hoàn toàn có thể tránh được nếu phát hiện bệnh kịp thời và kiểm
soát tốt đường trong máu.
? Loãng xương: Bệnh thường không gây triệu chứng gì
nhưng biến chứng của nó đôi khi rất nguy hiểm như gãy cổ xương đùi. Hầu hết
những người gãy cổ xương đùi đều tử vong trong vòng 1-5 năm sau đó vì những
biến chứng tiếp theo sau gãy cổ xương đùi như suy kiệt, loét da, nhiễm
trùng... do vậy chúng ta cần lưu ý và phát hiện sớm loãng xương bằng xét
nghiệm đo mật độ xương.
Các nhóm bệnh khác ảnh
hưởng đến chất lượng cuộc sống của người cao tuổi như: đau khớp, đau lưng,
mất ngủ... cũng cần được quan tâm và điều trị đúng phương pháp.
Khi dùng thuốc ở người
cao tuổi cần lưu ý 5 nguyên tắc sau:
1. Chỉ dùng thường xuyên
theo chỉ định và theo dõi của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc dù chỉ là thuốc
bổ.
2. Nên khởi đầu bằng liều
thấp hơn liều thông thường do chức năng chuyển hóa thuốc và khả năng thải
trừ thuốc qua gan thận giảm ở người cao tuổi.
3. Lưu ý đến tương tác của
nhiều loại thuốc khác nhau do người cao tuổi thường mắc cùng lúc nhiều bệnh
khác nhau nên phải dùng đồng thời nhiều loại thuốc.
4. Phát hiện sớm tác dụng
phụ của thuốc, như là tác dụng hại dạ dày của các loại thuốc giảm đau, hạ
huyết áp tư thế của các thuốc hạ áp...
5. Giảm liều và ngưng
thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Những điều nên kiêng
cữ:
- Nên hạn chế hút thuốc
lá. Hút 1 điếu thuốc giảm 5 phút tuổi thọ. Ngoài ra thuốc lá còn gây hại cho
phổi như ung thư phổi, viêm phế quản mãn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính...
Nguy hiểm hơn, thuốc lá còn là yếu tố nguy cơ của bệnh nhồi máu cơ tim, tai
biến mạch máu não, cao huyết áp...
- Hạn chế uống nhiều rượu.
Những nghiên cứu gần đây cho thấy không cần cữ rượu tuyệt đối. Nếu uống 1
lượng ít rượu khoảng 2 lon bia hay 60ml rượu mạnh kèm theo tập thể dục thể
thao mỗi ngày thì có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu uống nhiều rượu đến
say xỉn thì có thể bị tai biến mạch máu não hoặc chấn thương do té ngã...
