Điều trị sốt xuất huyết bằng y học cổ truyền
 |
| Virus dengue |
Đông y xếp bệnh này vào nhóm ôn bệnh và ôn dịch. Thuốc y học cổ truyền có khả năng điều trị tốt bệnh sốt xuất huyết độ 1 và 2.
Sốt sốt xuất huyết là bệnh do virus dengue gây nên, muỗi vằn (Aedes aegypti) đốt truyền từ người bệnh sang người lành. Những biểu hiện sau là dấu hiệu chẩn đoán lâm sàng của bệnh:
- Sốt cao đột ngột, liên tục và kéo dài 2-7 ngày.
- Xuất huyết: Xuất hiện điểm xuất huyết, ban xuất huyết, vết bầm máu; chảy máu cam, chảy máu chân răng; nôn hoặc đi ngoài ra máu...
- Gan to (không phải là đặc điểm thường gặp).
- Sốc: Mạch nhanh, yếu và kẹt huyết áp hoặc huyết áp thấp, kèm theo nổi da gà, lạnh và li bì, vật vã.
Ở độ 1, bệnh nhân sốt cao, tăng thẩm thấu mao mạch nhẹ, tiểu cầu giảm nhẹ. Độ 2 có kèm theo xuất huyết dưới da và các biểu hiện xuất huyết tự phát khác, thoát huyết tương nhẹ. Ở độ 3, mạch nhanh và yếu, huyết áp kẹt hoặc tụt, da lạnh tái, vật vã; chảy máu bất thường, ồ ạt; thoát huyết tương nhiều dẫn đến sốc, tiểu cầu giảm nhiều; thể tích hồng cầu tăng. Nếu bị sốt xuất huyết độ 4, thân nhiệt sẽ giảm đột ngột, huyết áp không đo được, mạch không bắt được; sốc do mất máu; đông máu trong lòng mạch.
Phép trị sốt xuất huyết của y học cổ truyền là: thanh nhiệt, lương huyết, chỉ huyết, giải độc, nâng cao thể trạng. Trong giai đoạn đang bị bệnh, có thể dùng một trong các bài thuốc sau:
- Lá cúc tần 12 g, cỏ nhọ nồi, mã đề, trắc bạch diệp (sao đen), rau má, lá tre mỗi thứ 16 g, sắn dây (củ) 20 g, gừng tươi 3 lát. Nếu không có sắn dây củ thì thay bằng lá dâu 16 g; không có trắc bạch diệp thì thay bằng lá sen sao đen hoặc kinh giới sao đen 12 g. Cho 600 ml nước sạch, đun sôi 30 phút, để ấm, uống ngày 3 lần.
- Cỏ nhọ nồi, rễ cỏ tranh, sài đất mỗi thứ 20 g, cối xay (sao vàng) 8 g, kim ngân (hoa, lá, cuộng) 12 g, hạ khô thảo 12 g, hòe hoa (sao vàng) 10 g, gừng tươi 3 lát. Nếu không có hạ khô thảo thì thay bằng bồ công anh 12 g. Cho 600 ml nước sạch, đun sôi 30 phút, để ấm, uống ngày 3 lần
- Cỏ nhọ nồi 20 g, cam thảo 6 g, hoạt thạch 12 g, mã đề 16 g, gừng tươi 3 lát. Nếu không có hoạt thạch thì thay bằng cối xay 12 g; không có mã đề thì thay bằng lá tre 16 g. Cho 600 ml nước sạch, đun sôi 30 phút, để nguội, uống ngày 3 lần. Nếu hết sốt, ngừng thuốc ngay.
- Hoạt thạch 6 phần, cam thảo 1 phần. Tán bột, trộn đều, uống ngày 3
lần, mỗi lần 1 thìa cà phê. Nếu hết sốt, ngừng thuốc ngay.
Các bài thuốc trên khi điều trị cho trẻ em phải giảm liều: Trẻ 1-5
tuổi dùng 1/3 liều người lớn; trẻ 6-13 tuổi dùng 1/2 liều người lớn.
Trẻ từ 14 tuổi trở lên dùng liều bằng người lớn. Với trẻ còn bú mẹ
thì cho mẹ uống thuốc, qua sữa mẹ để điều trị cho con.
Khi
bệnh nhân hết sốt, các nốt xuất huyết lặn dần, người mệt mỏi, ăn
kém; cần dùng phép "Bổ trung ích khí": Đẳng sâm 16 g, bạch truật,
đương quy, hoàng kỳ mỗi thứ 12 g, thăng ma 8 g, trần bì 8 g,cam thảo
6 g, sài hồ 10 g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
BS Nguyễn Hải Diệp, Sức Khỏe & Đời Sống
