Sảng run do rượu - bệnh có thể gây chết người
 |
| Bệnh sảng run chỉ xảy ra ở người nghiện rượu. |
Sảng run là biến chứng trầm trọng và thường gặp nhất ở người nghiện rượu, thường xảy ra sau khi bệnh nhân ngừng uống đột ngột từ một đến vài ngày. Bệnh này cũng được gọi là "hội chứng cai rượu".
Nguyên nhân gây ra sảng run là nhiễm độc hệ thần kinh và rối loạn chuyển hóa do rượu. Bệnh xuất hiện sau khi ngừng uống rượu từ khoảng 12 đến 48 giờ với nhiều biểu hiện phong phú. Có 2 nhóm triệu chứng nổi bật:
Rối loạn ý thức kiểu mê sảng: Bệnh nhân mất năng lực định hướng không gian và thời gian như không phân biệt hay lẫn lộn về thời gian, không phân biệt sáng - chiều, nhầm lẫn ngày, giờ, tháng, năm. Bệnh nhân lẫn lộn về không gian, không biết mình ở đâu, vào nhầm phòng... Có lúc họ nhận ra người thân, lúc lại không nhận ra; bị mất ngủ hoàn toàn hay ngủ chập chờn vật vã với nhiều ác mộng. Người bệnh luôn ở trong tình trạng lo âu, sợ hãi căng thẳng, ánh mắt ngơ ngác, nhìn nhưng không thấy, lúc hoảng hốt lúc kinh ngạc.
Đặc biệt, bệnh nhân thường có các ảo giác thị giác như nhìn thấy rắn rết, hổ báo, ròi bọ lúc nhúc xung quanh mình, đôi khi có ảo thanh như nghe thấy tiếng nhiều người bàn bạc bao vây đe dọa mình... Họ phản ứng lại bằng cách bỏ chạy, nhảy qua cửa sổ hoặc đóng cửa chặt, chui xuống gầm giường, có khi cầm dao, cầm gậy chống lại; rất nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.
Các rối loạn về thần kinh: Nhiều người bệnh có hiện tượng chân tay run lập cập (nhất là khi cầm vật gì đó như chén nước, đôi đũa), run cả môi, lưỡi gây nói lắp bắp ngắc ngứ, run cả thân mình (thấy rõ nhất là khi ta đặt tay vào người bệnh nhân). Bệnh nhân đi loạng choạng, chân nam đá chân chiêu, kèm theo chuột rút hai chân, rất dễ vấp ngã gây chấn thương sọ não, gãy xương, vỡ tạng... Nặng hơn, có bệnh nhân còn lên cả cơn co giật như động kinh.
Ngoài ra, người bị sảng run còn có các rối loạn thần kinh thực vật trầm trọng như ra mồ hôi đầm đìa như tắm ngay cả khi nghỉ ngơi, khát nước, da tái, kém đàn hồi, đái ít, buồn nôn, nôn, đau bụng, đi lỏng, sốt, tim đập nhanh, huyết áp không ổn định...
Tất cả các triệu chứng trên thường hòa trộn vào nhau, cái này làm trầm trọng cái kia. Rối loạn ý thức thường dao động, bệnh nhân lúc tỉnh lúc mê. Tình trạng rối loạn ý thức thường tăng lên về chiều tối.
Một số rất ít trường hợp sảng run tự thuyên giảm sau vài ngày. Phần lớn trường hợp nếu không điều trị sẽ tiến triển xấu; các rối loạn (về ý thức, thần kinh thực vật, chuyển hóa...) ngày càng trầm trọng, khiến người bệnh có nguy cơ tử vong.
Sảng run là một trạng thái cấp cứu, cần điều trị ngay, bao gồm:
- Điều trị rối loạn tâm thần: Giảm lo âu, chống ảo giác, chống rối loạn giấc ngủ.
- Điều trị rối loạn thần kinh thực vật, rối loạn nước, điện giải, nâng cao thể trạng.
- Chống nhiễm độc thần kinh như dùng vitamin nhóm B liều cao (B1, B6, B12), uống hoặc tiêm.
Về chiều tối, các biểu hiện bệnh thường tăng lên do thị giác bị trở ngại. Vì vậy, bệnh nhân phải được nằm trong phòng chiếu sáng đầy đủ cả về đêm, cửa sổ phải có chấn song, không để các vật nguy hiểm trong phòng, có người theo dõi thường xuyên.
Về lâu dài, bệnh nhân phải cai được rượu hoàn toàn; nếu không sảng run sẽ tái phát.
BS Lê Đào Nguyệt, Sức Khoẻ & Đời Sống
