Ðau dây thần kinh số V
Trong hệ thần kinh của mỗi người có 12 đôi dây thần kinh, từ thần kinh số I đến thần kinh số XII. Mỗi đôi có một số chức năng riêng biệt, riêng dây thần kinh số V là dây thần kinh chi phối cảm giác vùng mặt, phần trước da đầu, mắt, phía trước lưỡi và điều khiển vận động một số cơ ở vùng mặt như cơ nhai, cơ thái dương. Các bệnh gây thương tổn dây thần kinh số V có nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng đôi khi không có nguyên nhân cụ thể nào cả, gọi là đau thần kinh số V vô căn. Cơn đau này dễ lầm với đau răng.
Ðau thần kinh số V vô căn là một bệnh thường gặp trong nhóm bệnh nhức đầu và đau vùng mặt nói chung. Bệnh thường xuất hiện ở tuổi từ 50 - 60, hiếm khi dưới 20 tuổi. Nữ bị nhiều hơn nam.
Triệu chứng
Ðau dữ dội từng cơn ở một bên mặt vùng gò má, môi trên, cánh mũi, lợi răng hàm trên, vùng mắt và hàm dưới. Ðau đến nỗi làm bệnh nhân phải ôm mặt, rên rỉ không làm gì được và bệnh nhân cũng không có cách gì để tự làm giảm cơn đau. Cơn đau kéo dài từ vài giây đến 1 - 2 phút, giữa cơn đau thì bình thường như không có bệnh gì cả.
Ðiều kiện thuận lợi để cơn đau xuất hiện là: Ðộng tác nhai lúc ăn, nói chuyện, uống nước quá lạnh, cơn gió thổi vào mặt... làm kích thích lên da và niêm mạc. Có một vùng da hoặc niêm mạc ở trên vùng mặt khi bị tác nhân kích thích bên ngoài tác động thì lập tức phát lên cơn đau gọi là "vùng cò súng". Cơn đau thường xảy ra vào ban ngày vì ban ngày dễ bị các kích thích kể trên tác động.
Cần phân biệt với các cơn đau do nguyên nhân khác như:
- Nhức đầu do nguyên nhân mạch máu: Thường bị ở tuổi dậy thì, vị trí đau có thể lúc bên phải lúc bên trái, kèm theo chóng mặt và ói mửa.
- Viêm khớp thái dương hàm: Ðau không nhiều, âm ỉ cả ngày, đau nhiều khi ăn thức ăn cứng, nói nhiều. Vị trí đau tại vùng khớp và lan ra xung quanh.
- Ðau răng.
Diễn tiến
Thất thường không thể lường trước được, theo từng đợt, xen lẫn với thời gian không đau. Cường độ mỗi lần đau cũng khác nhau. Bệnh ngày càng nặng, số lần đau tăng lên, thời gian không đau giảm xuống, có khi đau liên tục không có giai đoạn khỏi.
Hướng điều trị
- Tránh các kích thích gây ra cơn đau.
- Dùng thuốc như: Carbamazepine, Diphenylhydantoine, Clonazepam... nhưng phải hết sức thận trọng vì tác dụng phụ và tai biến của thuốc.
- Có thể phẫu thuật nhưng kết quả cũng không được mỹ mãn.
Tóm lại, đau dây thần kinh số V vô căn là bệnh khó điều trị. Khi bị đau ở bất cứ chỗ nào ở vùng đầu mặt kéo dài, người bệnh phải đến bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được khám và điều trị đúng.
BS. Vũ Thanh Bình
