Bệnh đau nửa đầu ở thanh thiếu niên
Loại bệnh này khá phổ biến ở lứa tuổi trẻ, đặc biệt là ở tuổi học sinh. Đau nửa đầu có tính chất gia đình và thường biểu hiện khu trú ở một bên, diễn biến có tính chu kỳ với các triệu chứng lâm sàng rất đa dạng.
Với chứng đau nửa đầu (migraine) thông thường, bệnh thường khởi phát sau một hoạt động gắng sức, sau khi bị nhiễm trùng hoặc ăn một số loại thực phẩm như sữa bò, trứng, sô cô la... Riêng ở trẻ gái, bệnh hay xuất hiện trước hành kinh.
Thông thường, trước khi đau đầu từ vài giờ đến vài ngày, người bệnh thay đổi tính tình, mệt mỏi, kém ăn. Rồi cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội, thường khởi đầu ở một bên trán, đôi khi cả hai bên (hoặc ở vùng khác), sau đó lan tỏa ra nửa đầu hoặc toàn bộ đầu. Trong cơn đau, sắc mặt bệnh nhân xanh xao, da lạnh, thái dương như căng ra, mạch máu ở thái dương đập bình bịch, kèm theo cảm giác lợm giọng, buồn nôn, nôn và đau bụng vùng thượng vị. Nhiều bệnh nhân còn thấy hoa mắt và có những vân sáng lấp lánh chạy ngoằn ngoèo trước mắt; nhưng những rối loạn thị giác kiểu này chỉ xuất hiện 10-20 phút rồi hết.
Một đặc điểm nữa là cơn đau đầu sẽ nặng hơn khi gắng sức, khi tiếp xúc với ánh sáng và tiếng động mạnh. Đau giảm đi khi nghỉ ngơi. Do đó, người bệnh có biểu hiện sợ ánh sáng và đòi nằm một mình ở chỗ tối. Lúc này, nếu bệnh nhân ngủ được thì cơn nhức đầu có thể ngắn lại và khi tỉnh giấc sẽ hết đau đầu, cơ thể lại trở về bình thường. Một số trường hợp sau khi ngủ dậy vẫn còn hơi nhức đầu và mệt mỏi kéo dài, đến hôm sau mới hết hẳn. Những cơn nhức đầu loại này kéo dài từ một đến nhiều giờ, sau đó hoàn toàn bình thường và số lần cơn tái diễn cũng khác nhau tùy từng trường hợp.
Chứng migraine của động mạch thân nền thường gặp ở em gái thời kỳ dậy thì và lúc hành kinh, đặc biệt là những em có tiền sử gia đình có mẹ cũng bị đau nửa đầu. Bệnh khởi đầu bằng những rối loạn thị giác ở hai bên như ám điểm lóe sáng, giảm thị lực, nhìn mờ, thậm chí mất thị lực cả hai mắt. Một số em còn có loạn cảm giác, nói khó, chóng mặt, rối loạn ý thức. Tất cả những rối loạn trên xuất hiện trước cơn nhức đầu vài phút đến nửa tiếng, rồi biến mất ngay khi cảm giác đau đầu xuất hiện. Đau ở vùng chẩm kèm theo buồn nôn và nôn.
Ở chứng migraine liệt nửa người, người bệnh đột nhiên bị liệt và rối loạn cảm giác ở một nửa người, liệt ở tay nặng hơn ở chân, nhưng không liệt mặt. Bệnh nhân đau nửa đầu phía đối diện với bên liệt. Các triệu chứng này cũng chỉ diễn ra trong vòng vài giờ rồi khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng.
Migraine thể mắt hay gặp ở em gái 4-10 tuổi, đau khởi đầu ở vùng hố mắt, sau đó lan ra nửa đầu. Cơn đau kéo dài từ một ngày đến một tuần, kèm theo đau bụng, nôn, đi ngoài phân lỏng. Một số trường hợp còn bị lác (do liệt dây thần kinh vận nhãn chung), xảy ra sau nhức đầu 3-5 ngày, nhưng chỉ lác vài ngày đến vài tuần rồi tự khỏi mà không để lại di chứng.
Các triệu chứng đau nửa đầu rất phong phú nên dễ nhầm lẫn với các bệnh ở bụng (như viêm ruột thừa, đau dạ dày) và các bệnh của hệ thần kinh (như động kinh, xuất huyết não, u não). Chính vì vậy, phải khám bệnh thật kỹ càng, đặc biệt là khám thần kinh. Cần làm một số xét nghiệm như siêu âm bụng, điện não đồ, chụp X-quang sọ... Riêng với điện não, có rất nhiều trường hợp migraine biểu hiện sóng điện giống như động kinh hoặc u não. Do vậy, cần làm nhiều lần để loại trừ các bệnh trên.
Đau nửa đầu có thể điều trị triệu chứng bằng thuốc giảm đau không steroid như aspirine, paracetamol, voltaren, kết hợp với nghỉ ngơi yên tĩnh. Nếu không đỡ thì có thể cắt cơn đau bằng thuốc chứa dẫn xuất của ergotamin như migwell, gynergen. Nếu có ít nhất 3 cơn mỗi tháng, cần điều trị dự phòng bằng thuốc ergotamin; ngoài ra có thể dùng thuốc kháng serotonin (desernil), thuốc chẹn canxi (sibelium), thuốc chẹn beta (propanolon). Bệnh nhân nên hạn chế một số loại thức ăn dễ gây cơn đau đầu như chocolate, sữa bò, trứng, phomat.
BS Nguyễn Thế Anh, Sức Khoẻ & Đời Sống
