TÌM HIỂU VỀ BỆNH CHÓNG MẶT

Chóng mặt là triệu chứng thường gặp trong các bệnh của tai trong hay bệnh của hệ thần kinh trung ương.

SAY TÀU, XE

Một số người có cảm giác chóng mặt và nôn mửa khi đi tàu xe, máy bay... Đây là tình trạng giống như chóng mặt do tổn thương thần kinh nhưng nhẹ hơn.

VẤN ĐỀ GIỮ THĂNG BẰNG

Chóng mặt là tình trạng rối loạn của việc giữ thăng bằng cho cơ thể trong không gian. Cơ thể chúng ta được giữ thăng bằng nhờ vào các hệ thống sau:

1. Tai trong ghi nhận chuyển động lên xuống, qua lại của đầu.

2. Mắt phát hiện các chuyển động của cơ thể trong không gian.

3. Da lòng bàn chân ghi nhận áp lực tiếp xúc của cơ thể với mặt đất.

4. Các cơ, khớp xương ghi nhận chuyển động các chi và thân mình.

5. Hệ thần kinh trung ương phối hợp tất cả các thông tin trên và cho chúng ta cảm giác về vị trí của mình trong không gian.

Triệu chứng chóng mặt xảy ra khi thần kinh trung ương nhận tín hiệu không đồng bộ của năm hệ thống trên. Thí dụ như bạn đang ở trên máy bay trong cơn bão, máy bay bị nhồi lên xuống trong khi mắt bạn nhìn quang cảnh trong máy bay nhưng không nhận ra có sự di chuyển nào, khi đó sẽ có cảm giác chóng mặt; Hoặc bạn ngồi trong xe hơi đang di chuyển và đọc sách, khi đó hệ thống tai trong nhận biết có sự di chuyển nhưng mắt lại nhìn thấy trang sách cố định và sau một lúc, bạn sẽ có cảm giác chóng mặt.

CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY CHÓNG MẶT

1. Tuần hoàn

Rối loạn tuần hoàn não là nguyên nhân thường gặp nhất gây chóng mặt. Nếu máu lên nuôi não không đủ, bạn sẽ thấy choáng váng, giống như khi đang ngồi mà đứng dậy quá đột ngột. Hiện tượng thiếu máu não này thường do xơ mỡ động mạch. Nếu tai trong bị thiếu máu thì triệu chứng chóng mặt rất nặng nề, kèm nôn mửa.

Tình trạng chóng mặt do suy giảm tuần hoàn não thường gặp ở người cao tuổi có kèm theo xơ mỡ động mạch, được gọi là thiểu năng động mạch cột sống thân nền. Bệnh nhân có những cơn chóng mặt kèm theo buồn nôn, ù tai xảy ra khi xoay đầu và thay đổi tư thế.

2. Chấn thương

Chấn thương vỡ nền sọ ảnh hưởng tới tai trong có thể gây chóng mặt, nôn mửa và điếc tai. Tình trạng chóng mặt sẽ kéo dài vài tuần rồi thuyên giảm do sự bù trừ của tai đối bên. Một số trường hợp bệnh nhân bị chóng mặt sau chấn thương khi thay đổi tư thế được gọi là chóng mặt kích phát lành tính theo tư thế.

3. Nhiễm trùng

Siêu vi có thể gây viêm thần kinh tiền đình, là thần kinh phụ trách thăng bằng. Bệnh nhân sẽ bị chóng mặt rất nặng nhưng vẫn nghe bình thường. Viêm tai do vi trùng thì vừa gây chóng mặt vừa làm giảm thính lực.

Trong những trường hợp này chóng mặt thường kèm nôn mửa và mất thăng bằng.

4. Dị ứng

Một số người khi tiếp xúc với tác nhân dị ứng như phấn hoa, thức ăn có thể bị chóng mặt.

5. Bệnh thần kinh

Một số bệnh thần kinh có thể gây chóng mặt như giang mai, u não. Đây là những nguyên nhân ít gặp.

6. Thuốc

Một số thuốc điều trị có thể gây chóng mặt như các thuốc điều trị lao, thuốc an thần...

7. Bệnh Meniere

Bệnh do sự ứ dịch ở tai trong gây các cơn ù tai một bên, chóng mặt kèm theo nôn mửa và mất thăng bằng. Cơn chóng mặt kéo dài từ 20 phút tới 2 giờ, sau đó bệnh nhân có thể bị giảm thính lực một bên. Cơn chóng mặt có thể tái phát nhiều lần và bị ở cả hai tai. Sau một thời gian, bệnh nhân có thể bị giảm thính lực rất nặng.

Có thể điều trị cơn chóng mặt Meniere với các thuốc chống nôn, chống chóng mặt như: Meclizine, Primperan, Tanganil...

Bệnh nhân nên ăn nhạt, tránh dùng rượu, cà phê, thuốc lá.

CÓ THỂ LÀM GÌ ĐỂ GIẢM CHÓNG MẶT?

- Tránh thay đổi tư thế đột ngột, như đang nằm bỗng đứng nhanh dậy hoặc xoay nhanh sang hai bên.

- Tránh xoay đầu quá mức như cúi xuống, ngửa lên hoặc xoay qua hai bên.

- Tránh các chất có thể làm giảm tuần hoàn não như cà phê, thuốc lá, ăn mặn.

- Tránh những yếu tố nguy cơ như tình trạng căng thẳng, các chất gây dị ứng.

- Không làm các công việc nguy hiểm khi đang chóng mặt như lái xe, leo trèo cao.

Làm sao tránh chóng mặt khi đi tàu xe?

- Luôn nhìn ra xa về phía trước khi di chuyển bằng xe.

- Không đọc sách hay ngồi nhìn về phía sau khi đi xe.

- Không nhìn hay nói chuyện với người khác đang bị chóng mặt.

- Tránh các thức ăn có nhiều gia vị hay mùi quá mạnh khi đang đi tàu xe.

- Có thể dùng các thuốc chống nôn mửa. Một số thuốc loại này có thể mua không cần đơn; Trong trường hợp chóng mặt và nôn mửa không uống thuốc được, có thể dùng dạng tọa dược.

NGUYÊN NHÂN GÂY Ù TAI

Có nhiều nguyên nhân gây ù tai, một số nguyên nhân không nguy hiểm như ống tai bị bít do ráy tai, nước... Một số nguyên nhân khác phức tạp hơn như nhiễm trùng, xơ cứng chuỗi xương con trong tai.

Ù tai còn có thể do hạ huyết áp, tăng huyết áp, tiểu đường...

1. Điều trị ù tai như thế nào?

Tùy theo nguyên nhân, phải khám về thần kinh và tai mũi họng, có thể phải thực hiện nhiều xét nghiệm và nếu tìm được nguyên nhân thì có thể điều trị được.

2. Nếu không tìm được nguyên nhân, có cách nào làm giảm ù tai không?

Những lời khuyên sau đây có thể làm giảm phần nào triệu chứng ù tai trong một số trường hợp:

- Tránh nghe tiếng động quá lớn.

- Nếu có cao huyết áp cần điều trị ổn định huyết áp.

- Nên ăn nhạt.

- Tránh dùng các chất kích thích thần kinh như cà phê, thuốc lá...

- Tập thể dục thường xuyên.

- Tránh làm việc quá mệt mỏi, nghỉ ngơi điều độ.

- Đừng lo lắng nhiều về tiếng ù trong tai vì nó không quá nguy hiểm như bạn nghĩ.

Chú thích ảnh:

HỆ THỐNG TIỀN ĐÌNH CỦA CƠ THỂ.

Các ống bán khuyên.