Ðau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm
Ðĩa đệm là một nhân nằm giữa hai đốt xương sống có nhiệm vụ giúp cho các đốt của cột sống di chuyển gập ưỡn dễ dàng, tránh tổn thương xương. Thần kinh tọa là dây thần kinh to nhất, dài nhất của cơ thể, từ đám rối thắt lưng tạo thành, chạy dài xuống chân. Thoát vị đĩa đệm thường ở vùng thắt lưng, nhất là khoảng liên đốt thắt lưng (TL) 4 - 5, TL 5 - cùng 1. Ðĩa đệm thoát ra chèn ép vào dây thần kinh bên dưới gây đau.
Nguyên nhân
Ða số đều do các động tác khom lưng cố sức khiêng một vật nặng đột ngột. Các chấn thương nhẹ lặp đi lặp lại nhiều lần như lao động phải khom lưng thường xuyên, ngồi nhiều. Chấn thương mạnh đập vào cột sống làm đứt dây chằng dọc sau. Một số ít trường hợp do lớn tuổi đĩa đệm bị thoái hóa.
Triệu chứng
Khởi đầu bệnh nhân cảm thấy đau âm ỉ hay rất dữ dội vùng thắt lưng, kèm theo tê nóng, cảm giác như kiến bò.
Triệu chứng theo rễ thần kinh bị tổn thương: có 2 rễ TL 5 và cùng 1.
- Tổn thương rễ hông khoeo ngoài TL 5 do thoát vị đĩa đệm TL4 - TL5: cơn đau lan xuống mông tới mặt ngoài đùi, mặt ngoài cẳng chân, tới lưng bàn chân và tận cùng ở ngón cái kèm giảm cảm giác ở các vùng da đó. Bên mông bị đau xệ xuống, không đứng bằng gót được. Nếu không điều trị kịp thời thì xuất hiện teo cơ đùi.
- Tổn thương rễ hông khoeo trong cùng 1 do thoát vị đĩa đệm TL 5 - cùng 1: đau lưng kèm giảm cảm giác lan xuống mông, tới mặt sau đùi, mặt sau cẳng chân, tới lòng bàn chân và tận cùng ở ngón út. Teo cơ bắp chân, không đứng bằng ngón được. Ðau tăng rõ khi ho, rặn, cười. Ðau giảm khi nghỉ ngơi, nằm nghiêng bên không đau và chân đau co lên.
Ðiều trị
+ Ðiều trị bảo tồn trong trường hợp nhẹ:
- Nằm ván cứng, nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh gắng sức.
- Ðắp nóng vùng đau, mặc áo nịt vùng lưng thắt lưng để ngăn ngừa xoay trở nhiều.
- Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm, giãn cơ.
+ Ðiều trị phẫu thuật:
- Sau một đợt điều trị 2 - 3 tuần không kết quả.
- Có dấu hiệu chèn ép thần kinh như teo cơ, yếu chân.
- Yếu hai chân do đĩa đệm chèn ép vào vùng đuôi ngựa. Ðau dây thần kinh tọa có nhiều nguyên nhân, trong đó thoát vị đĩa đệm là đa số. Bệnh nhân có triệu chứng đau dây tọa nên đến bác sĩ chuyên khoa khám để được chẩn đoán và điều trị đúng theo từng nguyên nhân.
BS Huỳnh Thị Liễu
(Trường Ðại học Y Dược TPHCM)
