GHÉP NÃO - KHẢ NẮNG VÀ HIỆN THỰC

BS. VŨ NGUYÊN KHIẾT

Mọi người đã nghe nói nhiều về cấy ghép các cơ quan nội tạng tim, gan, thận, phổi... của người này cho người kia. Còn ghép não hầu như chưa. Tuy nhiên những nghiên cứu về ghép não vẫn đang được tích cực nghiên cứu để sớm có thể trở thành hiện thực. Đi tiên phong trong lĩnh vực này phải kể đến nhà khoa học R. Watt.

Trong những năm 70 của thế kỷ này, có công trình nghiên cứu của các giáo sư Mỹ R. Watt, C. Verdura và M. Albill - lần đầu tiên trong lịch sử y học đã giải phẫu và đưa trọn vẹn bộ não của một con khỉ ra ngoài hộp sọ để quan sát tường tận. Một hệ thống các thiết bị phỏng theo hoạt động của phổi, tim, thận... liên kết với nhau để bảo đảm não có thể hoạt động bình thường. Những thiết bị kiểm tra cho biết nhu cầu về glucose và oxy của não vẫn được cung cấp đầy đủ. Trên vỏ não, người ta không phát hiện thấy có sự xuất huyết não.

Năm 1965, R. Watt lại phẫu thuật và đưa được não của một con chó ra ngoài hộp sọ của nó. Điều kỳ diệu là ông giữ và nuôi được bộ não ấy trong một cái "hộp bằng xương", sau đó lại "lắp" vào thân một con chó khác mà không có trục trặc gì, căn cứ theo những ghi nhận được từ điện não đồ. Tuy vậy bộ não lắp ghép đó chỉ tồn tại được một thời gian ngắn.

Trong nhiều năm làm việc, Giáo sư R. Watt tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các phương pháp nuôi sống não khi tách khỏi cơ thể và khả năng có thể lắp ghép vào một cơ thể khác.

Năm 1990, các bác sĩ phẫu thuật thuộc trung tâm điều trị trường Đại học Hamburg (Đức) đã ghép não của một thiếu niên vừa mới chết cho một con hắc tinh tinh cái. Bác sĩ Vayder, người chủ trì ca mổ ghép này cho biết: mặc dù họ chỉ hy vọng con tinh tinh mang não người sống được một thời gian ngắn, để xem sau khi được ghép có sự hoạt động sóng điện não không, song con tinh tinh đã sống được trên 5 tuần, và còn bắt đầu muốn nói như người. Vayder cho rằng thành công của ca ghép là một bước đột phá vô cùng quan trọng.

Đầu năm 1991, Báo Daily News (Mỹ) đưa tin các Bác sĩ Braxin cũng đã thành công trong việc ghép não người cho một con tinh tinh. Bộ não là của một người ở New York bị chết do tai nạn giao thông. Sau ca phẫu thuật ghép não người vào hộp sọ của nó, con tinh tinh bỏ tập tính bắt rận, không leo trèo, mà lại thích ngậm tẩu thuốc, nghe nhạc. Bác sĩ Pachi - người chủ trì ca phẫu thuật thử nghiệm này rất kinh ngạc trước kết quả bất ngờ đó, và cho biết thêm rằng, con tinh tinh nói với ông bằng tiếng Anh: "Hãy để tôi cạo râu và cho tôi một nải chuối". Ông cho rằng thành công của ca ghép não này chứng tỏ sau một vài năm nữa, việc tiến hành ghép não giữa con người với con người là hoàn toàn có khả năng trở thành hiện thực.

Tất nhiên vẫn còn nhiều chuyên gia y học hoài nghi những chuyện ghép não nói trên. Một chuyên gia về khoa não nổi tiếng, ông Louis nói rằng: "Trước khi chưa tự mình kiểm tra con tinh tinh, tôi chưa thể có bất cứ điều bình luận nào".

Gần đây nhất, theo tin của Báo Sun, tháng 3/1995, tại Berlin (CHLB Đức) lại có một cuộc phẫu thuật ghép não người cho khỉ. Con khỉ có tên là Gunter, 3 tuổi; còn bộ não của chú bé Hans vừa mới bị tử vong do tai nạn ô tô. Ca phẫu thuật ghép não đã được tiến hành trong khoảng 18 giờ, và nằm trong giai đoạn cuối của kế hoạch 20 năm do các nhà phẫu thuật 2 nước Nga - Đức tham gia nghiên cứu về vấn đề cấy ghép não. Cuộc thử nghiệm đã thành công, nhưng được giữ bí mật một thời gian dài, nên Báo Sun chỉ mới đưa tin vào đầu tháng 8/1997. Bài báo cho hay con Gunter mang não người đã biết nói bằng tiếng Đức là: "Tôi đói, cho tôi ăn!" Mặc dù tiếng nói của khỉ không rõ lắm, bởi lưỡi và vòm miệng của nó không thích hợp cho việc phát âm tiếng người. Bác sĩ phẫu thuật Gezhazdt Vais kể: Nhưng dù sao Gunter vẫn thử nói. Thông thường thì nó tự xưng là Hans (tên chú bé), nhưng thỉnh thoảng nó lại thích tên khỉ là Gunter. Trong con khỉ diễn ra sự xung đột của hai bản tính, có lúc thì hát (đúng hơn là tiếng hú), nhưng có lúc lại kêu theo kiểu khỉ. Gunter thích ăn mặc như người, nhưng thỉnh thoảng lại thể hiện chất khỉ: nhảy nhót, leo lên giá sách, ném thức ăn vào các bác sĩ...

Riêng vấn đề phẫu thuật ghép não người này vào hộp sọ người kia thì chưa có một công bố nào. Nhưng nó cũng không còn là khoa học viễn tưởng nữa mà có khả năng hiện thực. Giáo sư, Bác sĩ Christian Capron - nhà phẫu thuật ghép tim nổi tiếng nước Pháp cho biết: "Theo quan điểm phẫu thuật thuần túy, việc mổ ghép não là điều hoàn toàn có thể thực hiện được. Tuy nhiên trong trường hợp như vậy sẽ tạo ra một người hoàn toàn mới về bản chất và tâm lý".

Hiện nay những thí nghiệm trong lĩnh vực ghép não vẫn đang được nhiều nhà khoa học một số nước ráo riết tiến hành. Họ hy vọng bước vào đầu thế kỷ 21, việc ghép não người với người sẽ trở thành hiện thực như mọi trường hợp cấy ghép phủ tạng khác trên người.