NHỨC ĐẦU: VÌ SAO NHỨC? LÀM SAO TRỊ?
DS. TRƯƠNG TẦT THỌ
Trong cuộc sống
căng thẳng hiện đại, con người luôn tất bật chạy đua với thời gian, thường
xuyên động não để mưu sinh hay giải quyết những khó khăn. Thế rồi nhức đầu
như búa bổ, công việc đành phải tạm ngưng cho qua cơn đau nhức. Nhưng nhức
đầu chỉ là triệu chứng của nhiều nguyên nhân gây bệnh. Vì thế việc điều trị
bao gồm hai phần chính: trị triệu chứng và trị căn nguyên.
*KHÁI QUÁT CÁC NGUYÊN
NHÂN DẪN ĐẾN NHỨC ĐẨU
Buổi sáng thức dậy đột
nhiên cảm thấy đầu nhức như búa bổ, nhìn cảnh vật mờ mờ như sương khói Đà
Lạt, rồi buồn nôn. "Chỉ là nhức đầu, có gì phải quan tâm?", nhưng đến
khi nhức đầu, kèm nhức mắt chịu không nổi phải đưa vào viện thì phát hiện bị
glaucôme cấp. Chuyển vào BV Điện Biên Phủ để được mổ cấp cứu vì bệnh tăng
nhãn áp hay còn gọi là thiên đầu thống. Rồi các bệnh ở tai, mũi, họng, răng,
cao huyết áp, viêm động mạch thái dương, tăng áp lực nội sọ, hội chứng chèn
ép não do chấn thương, hư khớp... đều có thể dẫn đến triệu chứng nhức đầu.
Vì thế việc tìm ra nguyên nhân gây bệnh nhức đầu kinh niên đòi hỏi thăm khám
kỹ càng, tìm hiểu bệnh sử, chụp X quang sọ não, đo điện não đồ, scanner...
* ƯU KHUYẾT ĐIỂM CỦA
THUỐC TRỊ NHỨC ĐẨU THÔNG DỤNG
Bên cạnh việc tìm nguyên
nhân để trị căn nguyên, khi bị nhức đầu thì đầu tiên là làm giảm bớt các đau
nhức bằng thuốc giảm đau thông dụng. Tuy nhiên cũng cần hiểu rõ các mặt mạnh
yếu của những thuốc này:
- Aspirin
Tỏ ra hữu hiệu trong các
chứng đau nhức tổng hợp có tính viêm như đau răng, đau nhức xương khớp ngoài
hiệu quả giảm đau hạ sốt thông thường. Ngoài ra những phát hiện mới cho thấy
tác dụng trị liệu của Aspirin với liều thấp có thể ngăn cản được việc tạo
thành các cục máu đông nhỏ vì có tác dụng làm tan đi giúp phòng chống các
tai biến tim mạch nơi người có nguy cơ. Vì thế Aspirin còn được dùng với
liều cao (từ 2g đến tối đa 6g mỗi ngày theo chỉ định của BS ) Aspirin có tác
dụng chống viêm, làm bớt các đau nhức do thấp khớp.
Bên cạnh đó, Aspirin cũng
có nhiều tác dụng phụ đòi hỏi phải thận trọng khi sử dụng như dị ứng thuốc,
gây chảy máu chân răng, chảy máu cam ở những bệnh nhân có rối loạn đông máu
. Nếu dùng mỗi ngày trên 2g trong suốt hơn tuần lễ, Aspirin có thể gây loét
dạ dày tá tràng và làm suy thận. Vì thế Aspirin phải được dùng thận trọng
đối với trẻ em, người bị loét dạ dày tá tràng tiến triển, người thường bị
rong kinh hay đa kỳ kinh, bị xuất huyết tiêu hóa, phụ nữ cho con bú.
Tên thương mại các
thuốc trị nhức đầu thường gặp:
- Nhóm Aspirine:
Alka-Setzer, Aspegic 500, Aspirine vitamin C, Aspirine pH8...
- Nhóm Paracétamol:
Acemol, Dafalgan, Efferalgan, Oralgan, Panadol...
- Nhóm Ibuprofen:
Advil, Antadys, Antidol...
- Nhóm phối hợp với
codein để tăng tác dụng giảm đau: Dafalgan - codeine, Efferalgan codeine,
Para codein...
- Paracetamol
Ngày nay rất thông dụng
vì được xem là thuốc ít gây phản ứng phụ, có thể dùng được khi mang thai
hoặc cho con bú, gần đây liều dùng paracetamol cho trẻ em được nâng lên
60mg/ kg cân nặng thay vì 30mg như trước đây cho 24 giờ, chia làm 3 - 4 lần.
Tuy Paracetamol "hiền" nhưng vẫn phải dùng thận trọng với những người suy
thận hoặc gan.
- Ibuprofen
Ngày nay được dùng với
liều thấp (200- 400mg, không quá 1.200mg mỗi ngày) như là thuốc thông thường
trị triệu chứng các bệnh lý gây đau như đau đầu, nhức răng, đau cơ, đau lưng
kết hợp với các triệu chứng cảm sốt. Với liều cao (300, 400, 600, 800mg) Ibu
được dùng điều trị các trường hợp thấp khớp mãn tính, viêm khớp, viêm xương
khớp, đau rễ thần kinh. Trong các trường hợp này, Ibu không còn là thuốc
thông thường mà việc sử dụng tùy thuộc cơ địa của bệnh nhân, tình trạng bệnh
và liều lượng dùng mỗi ngày trong thời gian kéo dài. Khi phải dùng liều cao
và lâu dài cần chú ý đến các chống chỉ định và thận trọng của thuốc như bị
loét dạ dày đang tiến triển, suy tế bào gan, thận, trẻ em dưới 15 tuổi, phụ
nữ mang thai và cho con bú, người già... Tóm lại là phải có chỉ định của BS
điều trị.
Ngoài ra còn có nhóm
floetafenine (Idarac) cũng thường được trị nhức đầu, nhức răng.
- Có cần phối hợp
2,3 thuốc cho mau hết đau không?
Tốt hơn hết không nên tự
ý phối hợp trừ những thuốc mà trong công thức nhà bào chế đã phối hợp saün.
Liều thông thường người lớn của Aspirin và Paracetamol không quá 3g/24 giờ
và Ibu là 1.200mg/24 giờ. Nếu dùng đúng liều mà không thấy giảm triệu chứng
thì nên hỏi ý kiến BS để được chỉ định loại thuốc thích hợp chứ không nên tự
ý tăng liều. Việc phối hợp trong công thức một loại thuốc thì Aspirin thường
được phối hợp với các thuốc kháng viêm giảm đau khác. Riêng Paracetamol hiện
nay có nhiều kết hợp nhất, đó là kết hợp Para - Ibu, Para - vitamin C, Para
- codéin để giảm đau mạnh. Riêng Para - codein chỉ dùng cho người lớn, thận
trọng với người già, người bị suy hô hấp, suy chức năng gan, phụ nữ mang
thai và cho con bú. Kết hợp này mang lại tác dụng giảm đau mạnh nên chỉ dùng
cho người lớn khi bị đau nhức dữ dội hoặc không đáp ứng với các thuốc giảm
đau ngoại biên khác.
- Nên chọn dạng
thuốc nào?
Khi cần xoa dịu nhanh
chóng cơn đau nhức đầu, đau răng... nên dùng dạng sủi bọt hoặc dạng bột tan
nhanh với nhiều tên đặc chế có trên thị trường. Trong trường hợp đau nhức
kéo dài, dạng thuốc viên thích hợp hơn và dạng thuốc giọt, xirô, tọa dược
thích hợp cho em bé vì có tác dụng kéo dài, đặc biệt vào ban đêm khi bé nóng
sốt.
- Uống thuốc lúc
nào tốt?
Với những cơn đau đột
xuất như đột nhiên nhức đầu, nhức răng... thì không tiên liệu trước được
nhưng nếu thường bị nhức đầu vào những thời điểm nhất định thì nên uống
thuốc nửa giờ trước thời điểm ấy để tránh cơn đau.
- Phụ nữ mang thai
có nên dùng Aspirin không?
Cần thận trọng khi dùng
liều cao và liên tục (từ 1 - 3g mỗi ngày) Aspirin có thể dẫn đến sảy thai
trong 3 tháng đầu của thai kỳ hoặc phôi thai sẽ chậm phát triển. Từ 10 đến
15 ngày trước khi sinh, Aspirin có thể gây xuất huyết cho người mẹ cũng như
em bé.
- Vì sao thuốc dành
cho trẻ em được bào chế dưới dạng đặc biệt?
Các dạng thuốc đặc biệt
thường dùng cho em bé là dạng bột trong gói, xirô hoặc thuốc giọt, tọa dược
với liều lượng và cách phối hợp thuốc thích hợp cho từng lứa tuổi cùng với
các mùi trái cây thơm ngon để bé dễ uống.
Tóm lại dù chỉ là những
thuốc trị nhức đầu thông thường đã có từ thế kỷ như Aspirin hoặc nhiều thập
niên như Paracetamol, Ibuprofen thì việc hiểu rõ các mặt mạnh yếu của thuốc
cũng sẽ góp phần mang lại hiệu năng trị bệnh an toàn và hữu hiệu cho mọi
người.
