TAI BIẾN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA

NGUYÊN NHÂN

Nguyên nhân gây TBTMNTQ là do các bệnh lý về tim mạch như xơ vữa động mạch não, bóc tách động mạch, loạn nhịp tim, rung nhĩ, các bệnh lý van tim, nhồi máu cơ tim. Ngoài ra còn có nhiều yếu tố nguy cơ khác như tuổi cao, tăng huyết áp động mạch, rối loạn mỡ máu, nghiện thuốc lá... Các nguyên nhân trên làm cho mạch máu não bị tắc hoặc co thắt dẫn đến thiếu máu não.

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Triệu chứng rất đa dạng, tùy thuộc vào vùng não bị thiếu máu.

Đối với vùng não được cấp máu bởi hệ động mạch cảnh, các biểu hiện lâm sàng hay gặp là mù một mắt thoảng qua, mù hoàn toàn không nhìn thấy gì hoặc có khi chỉ là cảm giác tấm màn che trước mắt; điểm đáng chú ý là mù thường chỉ xảy ra ở một bên mắt và thị lực hồi phục rất nhanh.

Một triệu chứng nữa của thiếu máu não hệ động mạch cảnh là bệnh nhân thường liệt nhẹ nửa người, rối loạn cảm giác kiểu tê bì hoặc nặng các chi ở nửa người cùng bên liệt, đặc biệt là ở vùng tay - mặt; Ngoài ra nếu bán cầu não ưu thế bị thiếu máu, bệnh nhân còn bị rối loạn ngôn ngữ, nói khó, không hiểu lời nói... Với vùng não được cấp máu bởi hệ động mạch sống - nền bệnh nhân có thể có triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, rối loạn thăng bằng, nhìn đôi, bán manh, khó nói, liệt vận động, rối loạn cảm giác cả hai bên hoặc luân chuyển từ bên này sang bên kia. Các triệu chứng này đa phần chỉ kéo dài từ vài giây đến vài phút rồi khỏi hoàn toàn.

Do các triệu chứng TBTMNTQ chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nên bệnh nhân thường không để ý và không đi khám. Mặt khác, những triệu chứng đó rất dễ nhầm với một số bệnh khác như động kinh, đau đầu Migraine, hạ đường huyết, rối loạn tiền đình... Chính vì vậy chẩn đoán TBTMNTQ thường khó và dễ bị bỏ qua.

Nếu không được điều trị, TBTMNTQ sẽ làm tăng nguy cơ nhồi máu não và tai biến tim mạch: 6-8% bệnh nhân TBTMNTQ bị nhồi máu não trong tháng đầu tiên, tỷ lệ này là 5% cho năm đầu tiên; Ngoài ra có đến 20% các bệnh nhân TBTMNTQ bị nhồi máu cơ tim hoặc tử vong đột ngột trong vòng năm năm. Như vậy việc chẩn đoán TBTMNTQ có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm điều trị sớm và góp phần hạn chế các biến chứng nguy hiểm.

Do đó cần phải khám lâm sàng kỹ kết hợp với xét nghiệm máu (công thức, đường, mỡ máu, đông máu) điện tim, siêu âm tim, điện não, chụp cắt lớp vi tính não, doppler xuyên sọ, chụp mạch não...

ĐIỀU TRỊ

Mục tiêu của việc điều trị là đề phòng nhồi máu não và tai biến tim mạch.

Ở giai đoạn cấp thường dùng Heparine, lưu ý các chống chỉ định (đang bị chảy máu nội tạng, bệnh gan thận nặng, viêm nội tâm mạc, đã phẫu thuật thần kinh, rối loạn đông máu, tuổi cao, huyết áp cao không kiểm soát được) và chỉ được dùng Heparine sau khi chụp cắt lớp vi tính não.

Trong trường hợp TBTMNTQ do bóc tách động mạch cảnh, sống - nền hoặc huyết khối từ tim thì đầu tiên dùng Heparine, sau đó chuyển tiếp bằng thuốc kháng vitamin K. Việc điều trị tiếp theo phụ thuộc vào nguyên nhân gây TBTMNTQ, nếu là xơ cứng động mạch thì tùy trường hợp mà giải quyết bằng nội khoa hoặc phẫu thuật, thông thường hay dùng thuốc chống kết dính tiểu cầu Aspirine 300mg/ngày, Tilcopidine 500mg/ngày;

Nếu nguyên nhân từ tim thì tiếp tục dùng thuốc kháng vitamin K gối với Heparine đồng thời phải điều trị bệnh tim. Cuối cùng là điều trị các yếu tố nguy cơ khác như cao huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu, cai thuốc lá, thuốc lào và phải kết hợp với chế độ ăn uống sinh hoạt, tập luyện phù hợp.