Chuyện “cổ tích” về kỹ thuật siêu âm 

19/01/2009 17:19 
Các bác sĩ VN học bài siêu âm vỡ lòng do bác sĩ Meckler giảng - Ảnh tư liệu
Ít ai biết rằng, kỹ thuật siêu âm rất phổ biến trong chẩn đoán bệnh hiện nay, lại đến với ngành y tế VN lần đầu tiên trong một dịp rất tình cờ.
Tình cờ gặp nhau

Vào năm 1986, bác sĩ (BS) Nguyễn Sĩ Huyên (hiện là giáo sư về tim mạch ở Đức) về nước để thăm mẹ lâm bệnh đang chữa trị tại Bệnh viện (BV) Bình Dân (TP.HCM). Mẹ của ông bị cơn đau bụng cấp và được BS Phan Thanh Hải (hiện là Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán y khoa Medic, TP.HCM) khám.

 
Thực tập siêu âm với chiếc máy đầu tiên có mặt tại VN

Thời điểm này tại VN, để khám cho những trường hợp bị đau bụng không có gì khác ngoài hai bàn tay và kinh nghiệm của người bác sĩ. Vì thế, với ca bệnh như mẹ BS Huyên, họ thường nghĩ đến đau bụng cấp do viêm túi mật. BS Phan Thanh Hải nói: "Khi ấy, giữa việc mổ hay không mổ cho mẹ anh Huyên là điều chúng tôi rất đắn đo, bởi không có phương tiện xác định chắc chắn". Thấy tình cảnh BV quê nhà thiếu thốn phương tiện cần thiết, BS Huyên nói: "Bằng mọi giá phải đưa phương tiện về nước để chẩn đoán cho người bệnh".

Ở Đức, BS Huyên là hàng xóm với bác sĩ người Đức chuyên về siêu âm là Ulirich Meckler. Ông Huyên đã tâm sự với Meckler rằng: "Việt Nam chúng tôi rất cần phương tiện, kỹ thuật siêu âm, ông có thể giúp đỡ được không?". BS Meckler đã đồng ý và cùng bà Sybille Weber (người từng sang VN nhiều lần với các chương trình nhân đạo, từ thiện) triển khai hỗ trợ phương tiện, kỹ thuật siêu âm cho các BV Việt Nam. Lớp học vỡ lòng về siêu âm dành cho bác sĩ VN được mở vào tháng 4.1986 tại BV Nhân dân Gia Định (TP.HCM).

 
Giảng viên đứng lớp không ai khác là BS Meckler. Lớp học có 25 bác sĩ của nhiều BV tham gia, và bài học siêu âm đầu tiên là "Kỹ thuật siêu âm tổng quát vùng bụng". Máy siêu âm đầu tiên có mặt ở VN là chiếc máy cũ do Pháp và Đức sản xuất mang tên Kontron Sima 20, được đặt tại BV Nhân dân Gia Định. "Đây là lần đầu tiên các bác sĩ trong nước được tận mắt nhìn thấy chiếc máy siêu âm, cũng là lúc có dịp nhìn thấy "lòng dạ", tạng phủ con người!" - bác sĩ Phan Thanh Hải nhớ lại.

Ca siêu âm đầu tiên

 
Bác sĩ Phan Thanh Hải (thứ 3 từ trái qua) và bà Weber (bên phải) trước nhà bác sĩ Meckler tại Đức
Có được chiếc máy siêu âm đầu tiên, các bác sĩ rất phấn khởi, đợi chờ... có bệnh nhân cần đến siêu âm là trổ tài ngay. Thế rồi, một nữ bệnh nhân bị đau bụng dữ dội nhập viện. Máy siêu âm được đem ra, các bác sĩ chăm chú theo dõi hình ảnh siêu âm, và phát hiện ra một con... lãi chui vào đường mật khiến bệnh nhân đau bụng. Hình ảnh ca siêu âm đầu tiên tại VN đã được ông thầy Meckler mang về nước làm kỷ niệm.
 
Bà Weber (thứ 4 từ trái qua) đến tặng máy siêu âm cho BV Ung bướu (TP.HCM)
Sau khóa học đó, ông Meckler nói với BS Dương Quang Trung: "Để phát triển kỹ thuật siêu âm, anh hãy chọn một người đưa sang Đức học". Và, BS Phan Thanh Hải (khi đó mới 27 tuổi, chuyên về ngoại khoa) được chọn. Cũng từ đó, BS Phan Thanh Hải chấm dứt nghiệp cầm dao mổ để đi theo con đường chuyên về chẩn đoán mà ông đang làm ngày nay. Sau một năm học tập, cuối năm 1988, BS Hải về nước, nhận sứ mệnh đi huấn luyện kỹ thuật siêu âm cho các BV trong nước có máy siêu âm do bà Weber trao tặng như: Việt Đức, Bạch Mai, BV T.Ư Huế, BV Đà Nẵng, BV Hùng Vương... Kết quả là, không lâu sau đó, kỹ thuật siêu âm trong nước phát triển với tốc độ khá nhanh. Đến nay, cả nước đã có hơn 15.000 BS chuyên về siêu âm, hơn 10.000 chiếc máy siêu âm gồm nhiều chủng loại. Hiện, bình quân mỗi BV có từ 2-3 máy siêu âm, mỗi máy siêu âm thực hiện chẩn đoán từ 30-50 ca bệnh/ngày.

+ Năm 1988, Hội ADM (Aide Development Medical) của Pháp đã đến BV Từ Dũ (TP.HCM) mở lớp giảng dạy đầu tiên về kỹ thuật siêu âm sản phụ khoa. Năm 1989, Hội ADM tiếp tục sang VN để chuyển giao kỹ thuật siêu âm tim đầu tiên tại BV Bình Dân, có sự tham dự của các bác sĩ, giáo sư: Phạm Nguyễn Vinh, Hoàng Trọng Kim... Đến năm 2000, siêu âm màu có mặt tại VN. Năm 2005, lần đầu tiên có siêu âm 3D (3 chiều), sau đó là siêu âm 4D (4 chiều)...

+ Bằng sự nhiệt tình với người bệnh VN, bà Weber đã giúp BV trong nước có chiếc máy siêu âm đầu tiên (hiện vẫn còn tại BV Nhân dân Gia Định). Bà Weber sinh năm 1925, mất ngày 10.10.2008 trong sự thương tiếc của những thầy thuốc Việt Nam.

Thanh Tùng

Các phương tiện cận lâm sàng

"Tiêu diệt" khối u trong não
Abstract thai ổ bụng
An interesting case of Fasciola gigantica in Ho Chi Minh City, Viet nam - Medic
Bước đầu khảo sát siêu âm mạch máu
Bước đầu nhận xét hình ảnh siêu âm hạch ở một số bệnh lý có biểu hiện hạch ổ bụng
Bướu thận và xơ hóa củ
Bướu thận và xơ hóa củ - Nguyễn Thiện Hùng
Bảng kê một số bệnh gân cơ khớp 1999
Bệnh Osgood Schilatter: Bệnh lý gây nhiều tranh cãi - MEDIC
Bệnh Peutz - Jeghers - MEDIC
Carcinoid Tumor di căn Gan, Lách
Cardiac Hemangioma
Chuyện “cổ tích” về kỹ thuật siêu âm 
Chẩn đoán chính xác một trường hợp hiếm gặp: U thể cảnh (Carotid Body Tumor) - Hà Thị Thanh Tuyền
Chụp X-quang thông thường
Coffee Bean Sign
Comet Tail Effect hay Ring-Down Artifact
Có nên siêu âm thai dưới 10 tuần tuổi?
Công dụng của Siêu âm Doppler
Cấu trúc siêu âm các tạng bụng và đầu mặt cổ ở người Việt Nam - Nguyễn Thiện Hùng
Doppler mạch máu
Doppler ổ bụng
Dày vách ruột: Phân biệt do viêm và do thiếu máu bằng siêu âm màu và siêu âm ảnh đôi (duplex ultrasound)
Dãn mạch minh họa tình trạng viêm
Dùng siêu âm khám sàng lọc viêm Gan
Gastric Leiomyosarcoma - Phạm Thị Thanh Xuân
Giá trị của siêu âm Doppler năng lượng (PDS)
Histogram cường độ Siêu âm
Hình ảnh học tăng áp lực tỉnh mạch cửa - Nguyễn Thiện Hùng
Hình ảnh siêu âm chẩn đoán trong bệnh lý gan lan tỏa
Hình ảnh siêu âm Doppler màu một số bệnh lý tuyến vú - Phạm Thị Thanh Xuân
Hình ảnh siêu âm một trường hợp u tế bào gan nguyên phát sau thuyên tắc hóa dầu qua ống thông Toce 4 tháng - Nguyễn Thiện Hùng
Hình ảnh siêu âm Áp-xe gan A-míp
Hình ảnh siêu âm ống tiêu hóa - Nguyễn Thiện Hùng
Hình ảnh siêu âm ổ bụng
Hội chứng Mirizzi - Nguyễn Thiện Hùng dịch
Loạn sản khớp hông
Lần đầu tiên ứng dụng kỹ thuật nội soi bóng đơn tại TPHCM
Một số hình ảnh siêu âm Doppler màu qua ngã âm đạo - Phan Thị Thanh Thủy
Nguyên tắc của doppler trong siêu âm tim
Nhân một trường hợp di căn tuyến giáp từ Melanoma ác - Nguyễn Tuấn Cường
Nhân một trường hợp thai ổ bụng nguyên phát 32 tuần
Nhân trường hợp tuyến giáp lạc chỗ ở đáy lưỡi
Nhân trường hợp tuyến giáp lạc chỗ ở đáy lưỡi
Nhìn lại Gan thấm mỡ
Những điều kỳ diệu của y học hạt nhân 
Nội soi
Nội soi tràn dịch màng phổi
Rim Sign và Halo Sign trong siêu âm - Nguyễn Thiện Hùng
Ring-Down Artifacts Posterior to the Right Diaphragm on Abdominal Sonography: Sign of Pulmonary Parenchymal Abnormalities
Sandwich Sign trong siêu âm - Nguyễn Thị Thảo Hiền
sieuam/medsoft.gif
Siêu âm
Siêu âm 3 chiều một số hình ảnh sản khoa
Siêu âm 3 chiều và Doppler năng lượng khảo sát sự tạo mạch máu
Siêu âm bằng máy 4 chiều ở Hà Nội
Siêu âm bệnh thấp - Nguyễn Thiện Hùng trích dịch
SIÊU ÂM CHẨN ÐOÁN PHÁT HIỆN PHÌNH ÐỘNG MẠCH CHỦ BỤNG
Siêu âm chẩn đoán và bệnh lý thủng tạng rỗng - Phan Thị Thanh Thủy
Siêu âm cơ , gân cơ và dây chằng - Nguyễn Thiện Hùng dịch
Siêu âm Doppler
Siêu âm Doppler
Siêu âm Doppler màu một trường hợp bướu tim gây động mạch Phổi
Siêu âm Doppler màu trong chẩn đoán ung thư tế bào Gan nguyên phát
Siêu âm Doppler tĩnh mạch cửa ở viêm gan mạn và xơ gan - Nguyễn Thiện Hùng
Siêu âm khảo sát Gan thấm mỡ
Siêu âm nhiều, nên không?
Siêu âm phát hiện khối u ống tiêu hóa - Nguyễn Thiện Hùng
Siêu âm phát hiện ung thư tế bào Gan nguyên phát (H. C. C. ) Trên bệnh nhân viêm gan mạn và xơ gan: theo dõi sau 5 năm - Nguyễn Thiện Hùng
Siêu âm thai kỳ
Siêu âm theo dõi thai kỳ là cần thiết
Siêu âm thận
Siêu âm trong chẩn đoán lạc nội mạc tử cung - Trần Thị Thúy
Siêu âm và bụng cấp tính: thực tế lâm sàng
Starry Sky, Centrilobular Pattern, Portal Reaction, Dark Liver - Nguyễn Thiện Hùng
Sóng siêu âm làm “chổi” như thế nào?
Sản phụ
Thiết bị siêu âm 3D giúp phát hiện sớm ung thư vú
Thận bế tắc: Chẩn đoán với siêu âm Doppler và chụp thận bài tiết - Nguyễn Văn Công
Triệu chứng học siêu âm - Nguyễn Thiện Hùng
Ultrasound Diagnosis in Hepatitis
Vai trò của siêu âm trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến giáp - Nguyễn Tuấn Cường
Vai trò của siêu âm trong phát hiện bệnh lý ung bướu trong cộng đồng - Medic
Vách thực quản tâm vị trong xơ gan: Đối chiếu siêu âm qua ngã bụng và nội soi - Nguyễn Thiện Hùng
Vôi hóa gan - Nguyễn Thiện Hùng biên dịch
X quang
Xét nghiệm HIV trong vòng 30 phút
Xét nghiệm máu giúp chẩn đoán nhanh cơn đột quỵ
Xét nghiệm máu giúp phát hiện sớm bệnh Alzheimer
Xét nghiệm máu mẹ để phát hiện dị tật thai nhi
Xét nghiệm máu phát hiện được xơ gan
Xét nghiệm mới phát hiện bệnh viêm gan C
Xét nghiệm nhóm máu có xác định được huyết thống
Xét nghiệm tế bào tử cung
Xét nghiệm ung thư sớm bằng microchip
Xét nghiệm vi trùng lao mới chính xác và nhanh hơn
Xét nghiệm viêm gan B bằng que thử nhanh
Xét nghiệm y khoa: Xét nghiệm máu
Điện chẩn đoán - ECG, EMG, EEG
Điện tâm đồ (ECG)
Đo mật độ xương
Đo điện tâm đồ Holter
Đã có thiết bị phát hiện ung thư sớm nhất
Đặc điểm siêu âm tổn thương Gan