Các yếu tố nguy cơ sinh non

Tác giả : BS. CAM NGỌC PHƯỢNG (Khoa Hồi sức sơ sinh BV. Nhi Đồng I)

Sinh non là sinh sớm trước 37 tuần hay trước 259 ngày, tính từ ngày đầu của kỳ kinh chót. Định nghĩa sinh non không dựa vào cân nặng trẻ lúc sinh dưới 2.500g. Lý do là có những trẻ sinh đủ tháng hoặc già tháng nhưng cũng có thể có cân nặng lúc sinh thấp. Mặt khác, có những trẻ mà mẹ bị tiểu đường cũng có cân nặng trên 2.500 dù sinh trước 37 tuần. Vì vậy, trẻ có cân nặng lúc sinh dưới 2.500g được gọi là trẻ sinh nhẹ cân.

TẦN SUẤT SINH NON

Tần suất sinh non thay đổi từ quốc gia này sang quốc gia khác, và thay đổi từ vùng này sang vùng khác trong cùng một quốc gia. Tỷ lệ sinh non ở Mỹ là 9,8% so với Anh là 6,4%, ở Đức là 3,4%.

Chăm sóc trẻ sinh non trong lồng ấp

Tại các nước Đông Nam Á, có 25-30% trẻ sinh non. Sinh non không phải là nguyên nhân trực tiếp gây tử vong. Tuy nhiên, trong 10 trẻ sơ sinh tử vong, có đến 7-8 trẻ non tháng chết do các biến chứng của sinh non. Vì vậy, sinh non chiếm tỷ lệ đáng kể trong những nguyên nhân mắc bệnh và góp phần gây tử vong sơ sinh. Cải thiện vấn đề chăm sóc trẻ sinh non sẽ góp phần cải thiện tử vong sơ sinh. Chi phí phòng ngừa cũng như điều trị trẻ sinh non tương đối cao.

NGUYÊN NHÂN SINH NON

1. Các yếu tố dịch tễ:

Một số yếu tố dịch tễ được xem là có liên quan và làm tăng tỷ lệ sinh non. Những yếu tố đi kèm theo trẻ sinh non, nhưng không nhất thiết là nguyên nhân trực tiếp bao gồm chủng tộc, tuổi, tình trạng kinh tế xã hội, tình trạng hôn nhân, nghiện thuốc lá và tiền căn sản khoa như số lần sinh, số lần sẩy thai và sinh non trước đó, số lần thai lưu và sơ sinh tử vong trước đó, cũng như tình trạng xuất huyết và bệnh lý đồng miễn dịch.

Phụ nữ da đen có tỷ lệ sinh non là 18,6%, cao hơn phụ nữ da trắng (8,3%). Một nghiên cứu thống kê sản khoa cho thấy phụ nữ da màu có tỷ lệ sinh non cao gấp đôi phụ nữ da trắng.

Phụ nữ mọi chủng tộc dưới 15 tuổi có tỷ lệ sinh non cao nhất, trong khi phụ nữ trong nhóm tuổi từ 25-29 có tỷ lệ sinh non thấp nhất.

Tác giả Boldman và Reeds đã ghi nhận tỷ lệ sinh non gia tăng ở vùng đô thị có thu nhập thấp, vùng thiếu các phương tiện truyền thông và báo chí, vùng có tỷ lệ thầy thuốc thấp. Phụ nữ sinh được miễn giảm chi phí có tỷ lệ sinh non cao hơn 67-84% phụ nữ sinh dịch vụ tư.

Tác giả Baird cho thấy vợ của công nhân có tỷ lệ sinh non cao nhất, vợ của nông dân có tỷ lệ sinh non thấp nhất, vợ của công chức và lao động thủ công có tỷ lệ sinh non trung bình. Phần lớn các trường hợp sinh non không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng và thường được xem là vô căn.

Nguyên nhân sinh non cũng có thể do thầy thuốc chủ động mổ bắt con sớm và ước tính tuổi thai sai. Siêu âm xác định tuổi thai và xét nghiệm độ trưởng thành của phôi giúp cải thiện độ chính xác của ước tính tuổi thai.

Các bệnh lý cấp tính ở bà mẹ kèm với sốt như viêm đài bể thận, nhiễm siêu vi có thể gây sinh non và việc tử cung tăng co bóp được quy cho tác dụng của prostaglandins phóng thích ra khi mẹ sốt. Các bệnh lý mãn tính ở mẹ như bệnh tim, thận hoặc cao huyết áp kèm với sinh nhẹ cân nhưng không chắc là sinh non. Các bệnh lý nội tiết kèm tăng nguy cơ sinh non bao gồm cường giáp, cường phó giáp và cường tuyến thượng thận.

Chấn thương vùng bụng cũng có thể gây sinh non. Nhiều nghiên cứu cho thấy khoái cảm tình dục vào tháng cuối thai kỳ làm tăng co thắt tử cung và tăng tỷ lệ sinh non.

Có một số tác nhân như mycoplasma thường được phân lập ở cổ tử cung của bà mẹ sinh non. Tuy nhiên mối liên quan giữa nhiễm trùng sinh dục và sinh non chưa được xác định rõ.

Các bất thường di truyền của thai kèm với sinh non và thai lưu, sẩy thai sau 2 đến 3 tuần.

Xuất huyết trước sinh do nhau tiền đạo hoặc nhau bong non kèm tăng tỷ lệ sinh non.

Phụ nữ da trắng chưa kết hôn có tỷ lệ sinh non cao hơn 90% so với phụ nữ da trắng đã kết hôn. Với mọi chủng tộc nói chung, trẻ sinh hoang có tỷ lệ sinh non cao.

Nghiện và hút thuốc lá sẽ làm tăng nguy cơ sinh non và nhẹ cân so với tuổi thai.

Sinh non thường xảy ra vào lần sinh đầu tiên và sau lần sinh thứ tư. Tuy nhiên, số lần sinh có vẻ không ảnh hưởng đáng kể lên tỷ lệ sinh non.

Tiền căn mẹ sẩy thai, thai lưu, sinh non trước đó, xuất huyết trước sinh (do nhau tiền đạo và nhau bong non), bệnh lý đồng miễn dịch đều làm tăng tỷ lệ sinh non.

2. Các yếu tố bệnh căn

Các yếu tố bệnh căn có liên quan đến sinh non được chia làm 4 nhóm: thuộc về bà mẹ, về nhau thai, về tử cung và về thầy thuốc.

Các yếu tố bệnh căn sinh non

Mẹ

Tử cung Nhau thai Thầy thuốc Vô căn
1. Bệnh lý toàn thân

2. Rối loạn nội tiết

3. Chấn thương

4. Khoái lạc

5. Nhiễm trùng sinh dục

1. Quá căng

2. Dị dạng

3. Nhiễm trùng

4. Vật lạ

5. Vỡ ối

6. Chấn thương cổ tử cung

1. Bất thường di truyền

2. Thai lưu

3. Nhau bong non

4. Nhau tiền đạo

1. Chẩn đoán ngày sinh sai

2. Chỉ định sinh sớm

 

Các yếu tố thuộc về tử cung như tử cung quá căng do đa ối hoặc đa thai thường làm tăng co thắt tử cung và dẫn đến sinh non. Sinh non gặp ở 30-47% trường hợp sinh đôi và cao gấp đôi ở sản phụ đa ối so với không đa ối. 10% tổng số trẻ sinh non thuộc nhóm đa thai và việc đặt các dụng cụ ngừa thai trong tử cung cũng làm tăng nguy cơ sinh non. Bà mẹ bị dị dạng tử cung có tỷ lệ sinh non đến 20%, nếu thai kỳ đã tiến triển trên 20 tuần. Gần đây, người ta phát hiện 16% bà mẹ sinh non có bất thường bẩm sinh tử cung và 8% có hở eo cổ tử cung.

Vỡ ối sớm gặp ở 15-34% trẻ sinh non, nhưng vấn đề là ở chỗ nguyên nhân gây vỡ ối sớm là yếu tố gây khởi phát co thắt tử cung hơn là bản thân của vỡ ối sớm. Người ta nhận thấy nhiễm trùng ối có thể gây sinh non mà không có vỡ ối sớm. Cổ tử cung hở trên 8mm có làm tăng nguy cơ sinh non ở bà mẹ đã có sẩy thai trước đó. Chấn thương cổ tử cung, phá thai to (14 tuần) có thể góp phần sinh non sau đó.

DỰ ĐOÁN SINH NON

Các yếu tố nguy cơ cao kèm sinh non đã được sử dụng để dự đoán sinh non, tuy nhiên độ chính xác của chúng còn thấp. Sử dụng các yếu tố nguy cơ cao như tuổi, tầng lớp xã hội, hút thuốc, sẩy thai trước đó, tác giả Fechick chỉ nhận biết được 9% số con so và 25% con rạ có sinh non. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu khác cho thấy việc dự đoán sinh non cao gấp 3 lần sinh non thực tế.  

Thai kỳ

10 biện pháp chống stress trong thời kỳ mang thai
5 vấn đề có thể gây nguy hiểm cho thai phụ
Bà mẹ mang thai nên dự trữ mật ong và giấm táo
Bạn biết gì về đa thai.
Bạn đã sẵn sàng sinh con thứ hai
Cà phê không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi
Các biện pháp giảm đau khi sinh
Các kiểu nghén kỳ lạ
Cách xử trí những điều khó chịu khi mang thai
Có thể biết giới tính thai nhi ngay từ tháng đầu
Cơ hội sinh con trai phụ thuộc vào vĩ độ nơi bạn sống
Dùng vitamin trước thai kỳ giảm nguy cơ sinh non
Hãy để cho cuộc chuyển dạ tự nhiên
Hạnh phúc khi được thấy con cười trong bụng mẹ
Hầu hết các cặp vợ chồng khỏe mạnh đều có con sau 2 năm
Khi có thai có nên ăn uống tẩm bổ không ?
Khi một phụ nữ có thai
Không nên lạm dụng mổ đẻ
Không nên mổ đẻ chỉ vì sợ đau
Làm ca đêm dễ sinh con già tháng
Làm gì khi phát hiện dị tật của thai qua siêu âm
Làm gì khi phát hiện thai nhi bị dị tật
Làm thế nào để giảm đau khi sanh?
Lưu ý cho những bà mẹ lần đầu tiên đi biển.
Mùa hè - cơn ác mộng của bà bầu
Mất ngủ gây khó đẻ
Mẹ béo phì, con dễ bị thừa cân
Mẹ bị cúm, con dễ mắc tâm thần phân liệt
Mẹ bị cúmMẹ bị cúm, con dễ mắc chứng tâm thần phân liệt
Mẹ có tuổi hay sinh con nhẹ cân
Mẹ căng thẳng, con lo âu
Mẹ kiêng khem không ngăn ngừa được dị ứng ở con
Mẹ nghiền chocolate sẽ sinh con hay cười
Mẹ thiếu kẽm, con yếu xương
Mẹ thiếu sắt - con chậm phát triển
Mẹ thiếu vitamin B12, con dễ mang dị tật
Mẹ ăn cá, bé sớm biết bi bô
Mẹ ăn nhiều cá, con phát triển nhanh
Mối ràng buộc từ khi còn trứng nước
Mổ đẻ gây nguy hiểm cho bà mẹ và thai nhi
Một số bệnh lây truyền từ mẹ sang con
Một vài suy nghĩ không đúng 
Người mẹ có thai dùng thuốc như thế nào
Nhau tiền đạo
Những bất thường do dinh dưỡng khi mang thai
Những bệnh lý thường gặp trong 3 tháng đầu của thai kỳ
Những chuyện sinh đẻ kỳ diệu.
Những thay đổi ở người mẹ khi mang thai.
Những điều cần biết về giáo dưỡng thai nhi
Những điều cần tránh để sinh con khỏe mạnh
Nên dự báo 'tuần sinh' thay vì 'ngày sinh'
Phát hiện thai phát triển chậm bằng máy siêu âm Doppler
Phương pháp đơn giản giúp chẩn đoán nguy cơ sẩy thai
Phẫu thuật trẻ sơ sinh trong khi mổ đẻ
Phụ nữ có thai dùng thuốc như thế nào?
Phụ nữ có thai không cần ăn quá nhiều
Phụ nữ có thai không nên dùng quá nhiều cafein
Phụ nữ có thai không nên ăn nhiều gan
Phụ nữ có thai ăn kiêng long nhãn.
Phụ nữ lạc quan dễ sinh con trai hơn
Phụ nữ mang thai cần axit folic
Phụ nữ nhẹ cân dễ sinh con gái
Rối loạn tâm thần thời kỳ sinh đẻ
Sinh con không đau nhờ gây tê tủy sống
Sinh con trai làm giảm tuổi thọ của phụ nữ
Sinh không đau bằng gây tê và những biến chứng
Sinh không đau đã là hiện thực
Sinh mổ chọn ngày
Sinh một con - đột phá của kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm
Sinh tư cùng trứng - một hiện tượng hiếm gặp
Sinh vào mùa hè dễ hiếm con
Sinh vào mùa đông dễ mắc bệnh tim
Sinh ða thai: vấn đề đạo đức sản khoa và tâm lý xã hội
Siêu âm 4 chiều giúp nhìn rõ bào thai
Siêu âm theo dõi thai kỳ là cần thiết
Stress chuyển dạ rất có lợi cho trẻ
Suy dinh dưỡng bào thai
Suy nhược gia tăng vào cuối thai kỳ
Sử dụng áo nịt khi mang thai và cho con bú
Taurine giúp phòng bệnh tiểu đường từ trong bụng mẹ
Thai kỳ và siêu âm
Thai nhi cảm nhận thế giới như thế nào
Thai phụ cần cảnh giác với nhiễm khuẩn đường sinh dục
Thai phụ dùng thuốc đa sinh tố, con sinh ra ít bị ung thư
Thai phụ nên kiêng rượu bia hoàn toàn
Thai phụ thiếu máu ít có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
Thai phụ tăng nhiều cân dễ bị béo phì sau sinh
Thay đổi cảm xúc phòng the ở phụ nữ có thai
Thói quen lười biếng hình thành từ trong bụng mẹ
Thăm khám thai kỳ
Tuổi mang thai và những nguy cơ thường gặp
Xem mặt con sớm bằng máy siêu âm 4 chiều
Đa số phụ nữ mang thai có thể đi máy bay
Đa thai và dính thai.
Đau đẻ và vấn đề đẻ không đau
Đề phòng thiếu máu khi mang thai
Để giảm nỗi khó chịu của phụ nữ mang thai

Các bất thường trong thai kỳ

Bào thai cũng có thể bị bệnh bạch cầu
Bệnh tật của người mẹ có thể gây nguy hiểm cho thai nhi
Chẩn đoán chửa ngoài tử cung bằng xét nghiệm máu
Chửa ngoài tử cung - chứng bệnh không thể xem thường
Các yếu tố nguy cơ sinh non 
Cảnh báo về bệnh tiểu đường khi mang thai
Cần xét nghiệm HIV ngay lúc chuyển dạ
Phát hiện gen liên quan đến tiểu đường trong thai kỳ
Phát hiện sớm các bệnh truyền từ mẹ sang con
Stress có thể gây sảy thai
Sảy thai làm bệnh viêm khớp nặng thêm
Thai nghén với người mằc bệnh tim
Thai ngoài tử cung, thai trong ổ bụng
Thai phụ bị bệnh răng miệng dễ sinh con nhẹ cân
Thuyên tắc ối.
Tháng sinh tiết lộ nguy cơ mắc bệnh đa xơ cứng
Thảo dược có thể gây khuyết tật cho thai nhi
Thử máu báo trước nguy cơ chết lưu thai nhi
Tiểu đường thai kỳ nguy hiểm cho cả mẹ và con
Tắc mạch ối - tai biến sản khoa bất khả kháng
Viêm gan siêu vi và thai nghén
Viêm ruột thừa và thai kỳ
Điều nên biết về thai chết lưu.

Các vấn đề sau sinh

Bú sữa mẹ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim
Bảo vệ nguồn sữa cho bà mẹ sau sinh
Cho con bú không giúp ngăn chặn béo phì
Chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ đẻ non
Con sinh đôi của hai ông bố
Con đầu lòng dễ bị bệnh tim
Các dị tật bẩm sinh có thể điều trị được bằng vật lý trị liệu.
Cách trị viêm tắc tia sữa
Cảnh giác với bệnh loạn thần sau sinh
Làm thế nào để tiết sữa trở lại
Màng trong - căn bệnh nguy hiểm ở trẻ đẻ non
Rối loạn kiểm soát bàng quang sau khi sinh
Tế bào của con chữa lành vết thương cho mẹ
Xử lý tình huống sau sinh
Ăn uống gì để có sữa?

Thụ thai - tránh thai

"Nhắm mắt khi quan hệ sẽ không có thai"
10 bí quyết giữ gìn khả năng thụ thai
Axit folic và kẽm làm tăng số lượng tinh trùng
Biện pháp tránh thai cho phụ nữ trên 40 tuổi
Bỏ thai 2 tháng bằng thuốc
Cao dán tránh thai đầu tiên cho phụ nữ
Cho và nhận tinh trùng
Châm cứu có thể giúp các cặp vô sinh sớm có con
Chậm có thai sau khi bị sảy thai
Coi chừng vô sinh do nạo phá thai
Các dung môi có thể gây vô sinh
Các yếu tố dẫn đến sinh non
Cân nặng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
Có bầu lúc nào tốt nhất?
Khuẩn Chlamydia có thể khiến đàn ông vô sinh
Làm mẹ nhờ tinh trùng của... em trai
Lại nói về thuốc tránh thai
Lối sống tác động lớn đến khả năng có con
Mua bán tinh dịch người bất hợp pháp
Mê tín và khoa học trong lựa chọn giới tính thai
Nạo phá thai: không phải chuyện đơn giản!
Phụ nữ dùng thuốc tránh thai
Phụ nữ hay lo thường khó thụ thai
Que tránh thai đặt ở... tay
Sanh trai hay gái theo ý muốn - BS Hồ Ngọc Minh
Sản phẩm tránh thai mới
Thuoc tranh thai the he thu 3 an toan hon
Thuốc diệt tinh trùng có thể gây bệnh ở phụ nữ
Thuốc phá thai Mifepristone và Misoprostol
Thuốc tránh thai mới giúp giảm số kỳ kinh
Thắt ống dẫn tinh có thể giảm khả năng làm cha
Thế nào là tinh dịch không tốt
Tiếp xúc bên ngoài liệu có thể mang thai
Tính ngày thụ thai (tránh thai) theo ngày hành kinh
Tăng khả năng làm cha cho nam giới
Viagra kìm hãm sự thụ thai
Viagra kìm hãm sự thụ thai
Viên thuốc tránh thai khẩn cấp
Xét nghiệm vợ chồng vô sinh
Điều trị vô sinh bằng vitamin B12
Điều trị vô sinh cho nam giới
Điều trị vô sinh nam
Đo hormones để dự báo khả năng hư thai
Đừng vội lo lắng khi mất kinh

Thụ thai nhân tạo

BV Từ Dũ thực hiện thành công hút tinh trùng từ mào tinh
Chi phí thụ tinh trong ống nghiệm
Fairfax - công nghệ sinh con theo giới tính
Hai ca mang thai nhờ kỹ thuật hút tinh trùng từ mào tinh
Hiếm muộn - vô sinh
Hiếm muộn - vô sinh một số điều cần biết
Hiện tượng đa thai trong thụ tinh trong ống nghiệm
Không cần nằm nghỉ quá lâu sau khi chuyển phôi
Kỹ thuật cho – nhận phôi trong điều trị vô sinh
Nhân sự kiện một ca sinh tư từ thụ tinh trong ống nghiệm tại sao lại dễ đa thai?
Những câu chuyện về cho - nhận tinh trùng
Những thành công kỳ diệu trong sản khoa
Những thầy thuốc tạo ra con người
Quy trình khám và điều trị vô sinh
Thành công từ ca cho trứng đầu tiên ở việt nam - một triển vọng mới cho người vô sinh
Thụ tinh trong ống nghiệm, cấy hai phôi hay một phôi?
Thực hiện thành công hút tinh trùng từ mào tinh
Tử cung ảo có thể giúp ngừa sinh non