NHÂN SỰ KIỆN MỘT CA SINH TƯ TỪ THỤ TINH TRONG ỐNG NGHIỆM TẠI SAO LẠI DỄ ĐA THAI?

NGUYỄN HƯNG

Thực hiện

Lúc 8 giờ 25 phút sáng 24/12/1999, sản phụ Mai Ngọc Thúy 29 tuổi, quê ở Trảng Bàng, Tây Ninh đã lần lượt sinh 4 đứa con từ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (TTTÔN) tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ. Bé trai đầu nặng 1,3kg, bé trai thứ 2 nặng 2,2kg, bé trai thứ 3 nặng 2,25kg, bé gái thứ tư út nặng 2kg. Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng, GĐ bệnh viện trực tiếp đỡ sinh. Người mẹ sinh nở tự nhiên không phải phẫu thuật. Cả 4 đứa bé đều khỏe, tóc mọc nhiều và đen, khóc tốt. Đặc biệt trong 4 cháu, có hai cháu thứ 2 và thứ 3 sinh cùng trứng (nằm chung một túi ối). Đây là trường hợp hiếm gặp vì đa thai vừa cùng trứng lại vừa khác trứng. Trước sự kiện mới của y học này chúng tôi đã gặp gỡ bác sĩ Vương Thị Ngọc Lan, một trong tác giả chính TTTÔN cho ra đời 4 cháu bé nói trên...

P.V: Thưa bác sĩ, trường hợp của chị Mai Ngọc Thúy được sử dụng phương pháp TTTÔN là do đâu?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Chị Thúy đã lấy chồng 8 năm không có con, đã điều trị vô sinh bằng cách bơm tinh trùng nhưng không có kết quả. Làm tinh dịch đồ thì tinh trùng của chồng yếu, ít không thể có thai. Thụ tinh trong ống nghiệm bình thường cũng không được vì tinh trùng yếu, di động kém do vậy phải dùng kỹ thuật ICSI.

P.V: Tại sao trong trường hợp này lại sinh tư và trong TTTÔN lại dễ xảy ra sinh hai, ba...?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Thông thường phải chuyển 3-4 hoặc 5 phôi. Nếu chuyển 1 phôi thì khả năng đậu thai chỉ là 15% vì môi trường trong ống nghiệm có nhiều khác biệt với trong cơ thể người mẹ. Do đó, chuyển 3-4-5 phôi (thường là 3 nếu phôi tốt) để hy vọng đậu thai là 30%. Cũng do chuyển nhiều phôi nên trong TTTÔN có nhiều khả năng đậu 2-3 thai thậm chí 4. Trường hợp có 1 thai chiếm 75%, hai thai là 20%, ba thai là 1-2%...

P.V: Như vậy trường hợp sinh 4 là hiếm? Tại các trung tâm TTTÔN trên thế giới có nhiều trường hợp sinh tư? Đặc biệt là sinh vừa khác trứng lại vừa cùng trứng?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Như đã nói sinh hai, ba, vẫn xảy ra với tỷ lệ khá cao trong TTTÔN, sinh tư thì ít hơn. Trường hợp sinh tư vừa khác trứng vừa cùng trứng lại càng ít, hiếm. Bình thường chúng tôi chuyển 3 phôi cho phụ nữ tuổi 30 trở xuống nếu phôi phát triển bình thường. Nhưng ở chị Thúy thì vì phôi không được tốt vả lại cơ địa của người mẹ khó chuyển phôi nên bắt buộc phải chuyển đến 4 phôi. Chuyển 4 phôi thì 1 phôi bị thoái hóa nhưng một phôi lại dẫn tới song thai (Do quá trình phân sinh và biệt hóa tế bào, hợp tử đột nhiên phát triển thành hai thai nhi. Hai thai có cùng bánh nhau, cùng túi ối, sau đó có cùng phái tính, giống nhau về đặc tính di truyền).

P.V: Trong trường hợp này các đứa bé có khó nuôi, có vấn đề gì về sức khỏe không?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Đa thai thường kèm với nỗi lo sinh non, phổi chưa trưởng thành dễ suy hô hấp, dễ nhiễm trùng, vàng da, bé dễ nhẹ ký. Về vấn đề này chúng tôi đã có Khoa sơ sinh cực non để chăm sóc đặc biệt. Ở chị Thúy thai đã qua 34 tuần (35 tuần 2 ngày) nên không non lắm, các đứa bé tuy nhẹ ký, nhất bé đầu 1,3kg nhưng số ký cân nặng không quan trọng bằng tuổi thai, và thực tế đến bây giờ chứng tỏ các bé phát triển bình thường.

P.V: Nhưng gia đình sẽ vất vả? Và tại sao chúng ta không nghĩ đến bỏ bớt thai?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Bỏ bớt thai bằng các thủ thuật là được nhưng lại dễ gây sẩy thai hoặc sinh non. Gia đình sẽ vất vả nhưng trước mắt Công ty dược phẩm Ip sen Buaufour International sẽ giúp đỡ các cháu.

P.V: Thưa bác sĩ, vậy trong trường hợp như thế nào thì có chỉ định TTTÔN?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Với phụ nữ thì do: tắc hai vòi trứng hoặc bệnh lý lạc nội mạc tử cung. Còn vô sinh nam do tinh trùng yếu, ít. Cũng có nhiều trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân mà đã điều trị bằng cách khác (ví dụ đã dùng phương pháp bơm tinh trùng đến 6 lần), không thành công thì phải dùng đến TTTÔN.

P.V: Xin bác sĩ giới thiệu khái quát về phương pháp TTTÔN (thông thường và theo kỹ thuật ISCI)?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Phương pháp TTTÔN thông thường gồm các bước cơ bản như sau:

1. Kích thích buồng trứng: bình thường trứng chỉ rụng 1 nên cần kích thích trứng rụng nhiều hơn để chọn lấy 8 trứng.

2. Chọc hút trứng bằng siêu âm đầu dò âm đạo.

3. Rửa lọc tinh trùng, chọn tinh trùng khỏe.

4. Cấy trứng với tinh trùng trong ống nghiệm (ống nghiệm là một cái hộp có 4 ngăn, mỗi ngăn như 1 cái giếng có dung tích 1 ml).

5. Kiểm tra thụ tinh: sau 20 giờ khi đặt tinh trùng gần với trứng, phải kiểm tra để xem quá trình thụ tinh đã thực hiện chưa.

6. Kiểm tra phôi: Sau 24 giờ xem phôi đã tạo thành và bình thường không.

7. Chuyển phôi: chọn 3-4 phôi phát triển bình thường chuyển vào tử cung người mẹ bằng một dụng cụ đặc biệt, mềm.

8. Thử thai & dưỡng thai: xem đã đậu thai chưa. Nếu đậu phải chăm sóc sản phụ cho tốt.

Về kỹ thuật ICSI, thì như đã nói là khi tinh trùng ít, yếu, di chuyển chậm dù đã đặt gần trứng nhưng không tạo phôi được (lửa gần rơm nhưng không cháy) thì phải dùng kỹ thuật này. Tức là ở giai đoạn 4 của phương pháp thông thường thay vì đặt tinh trùng gần trứng thì các bác sĩ dùng dụng cụ đặc biệt đưa tinh trùng vào trứng (tiêm). Ở đây trứng được nhìn qua kính hiển vi có bộ phận tụ quang đặc biệt để thấy nó hình cầu để việc đưa tinh trùng vào trứng chính xác, an tâm.

P.V: Đứa bé sinh ra TTTÔN có bình thường về thể chất tinh thần?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Hoàn toàn bình thường. Như bé Louise Brown, bé đầu tiên được sinh từ TTTÔN vào năm 1976 đến nay vẫn bình thường.

P.V: Dẫn đến vô sinh phải làm TTTÔN có phải do lối sống sinh hoạt bừa bãi của thanh niên trước đó?

BS. Vương Thị Ngọc Lan: Cũng có một phần. Khoảng 80% ca TTTÔN bị tắc hai vòi trứng, trong đó nhiều người do nạo hút tai gây nên biến chứng. Do vậy cần giữ gìn bản thân. Ngoài ra cũng là do bệnh lý "trời kêu ai nấy dạ" như bệnh lý "lạc nội mạc tử cung"...

Điều đáng nói là ngoài bệnh lý thì chính bản thân chúng ta nhiều khi đã tự dẫn đến vô sinh do sinh hoạt bừa bãi, nạo hút thai. Có người có thai rồi bỏ nhưng sau muốn có con lại không được phải nhờ đến phương pháp TTTÔN rất tốn kém. Ngược lại TTTÔN là cứu cánh cho người bị vô sinh do bệnh lý hoặc "lỡ" như trên đã nói.

P.V: Xin cảm ơn BS!