XÉT NGHIỆM VỢ CHỒNG VÔ SINH

BS. LÊ NGỌC BÍCH

Theo American Board of OB-GYN

University of California, SanFrancisco

A. Giới thiệu

Theo định nghĩa, vô sinh là không thể thụ thai sau một năm sinh hoạt bình thường mà không có ngừa thai (dùng vòng xoắn, hoặc thuốc ngừa thai, hoặc bao cao su v.v...). Nhiều tài liệu nghiên cứu cho thấy nếu con số thụ thai là 20% mỗi tháng thì 95% những cặp vợ chồng sẽ có thai trong vòng 13 tháng. Con số này giảm đi thấp nhất vào những tháng đầu ngay sau khi dừng thuốc ngừa thai. Ý niệm cổ hủ cho rằng vô sinh hoàn toàn do lỗi của phụ nữ là vô căn cứ. Có nhiều yếu tố gây ra vô sinh mà yếu tố nam cũng góp phần quan trọng. Trước hết chúng ta thử xem xét hiện tượng thông thường từ khi rụng trứng đến khi phát triển thành bào thai (hình 1).

Các trường hợp gây ra vô sinh qua bảng thống kê dưới đây:

Yếu tố gây ra vô sinh	Trường hợp vô sinh(%)
Yếu tố nam	20%
Không rụng trứng	15%
Ống dẫn trứng bị nghẽn	12%
Cổ tử cung bị nghẽn	5%
Tử cung bị bệnh	2%
Lạc nội mạc tử cung	25%
Các trường hợp khác	21%

B. Làm sao để xét nghiệm một cặp vợ chồng vô sinh?

Bắt đầu làm phỏng vấn và khám thực thể cả hai, sau đó sẽ xét nghiệm. Cần phải biết tần số tiếp xúc và trở ngại trong sinh hoạt tình dục đôi lứa. Yếu tố đưa đến thất bại trong việc thụ thai thường do sự bất lực trong khoảng thời gian trứng rụng.

I. Khám người nam

1. Bệnh sử: Một số bệnh lúc bé có thể gây yếu kém khả năng sinh sản. Dịch hoàn không hạ xuống làm giảm khả năng của tinh dịch. Bệnh quai bị sau khi dậy thì sẽ gây viêm dịch hoàn và giảm số lượng tinh trùng. Bệnh lao và hoa liễu làm nghẽn tinh quản. Cả hai trường hợp làm tinh dịch đến mức gần như không có. Caffeine, rượu, nicotine, manjuana làm hại dịch hoàn và làm giảm số tinh trùng. Steroid hợp hóa mà lực sẽ dùng để phát triển cơ bắp sẽ giảm lượng testosterone và ức chế chu trình phát triển tinh trùng.

2. Khám thực thể: Bác sĩ sẽ khám cơ quan sinh dục để tìm dấu vết các bệnh kể trên và cho xét nghiệm tinh dịch. Để có một giá trị cụ thể việc xét nghiệm thực hiện 2 lần để thẩm định số lượng, thể tích, sự di động, khả năng chuyển về phía trước và hình dạng tinh trùng.

II. Khám người nữ

1. Bệnh sử: Kinh nguyệt không đều, đau khi hành kinh, rong kinh làm cho trứng không rụng. Thể thao quá sức gây ngăn chận sự rụng trứng. Một số nghiên cứu cho thấy nhiều lực sĩ điền kinh không thể có kinh trong nhiều tháng.

2. Khám thực thể: Bệnh lạc nội mạc tử cung, u nang và tử cung kép đều có thể gây vô sinh. Bệnh lạc nội mạc tử cung gây đau bụng lúc có kinh, trứng rụng bất thường và vòi Fallopian không bắt được trứng. Dĩ nhiên bệnh này có thể trị dứt bằng thuốc và bằng tia laser.

a. Thẩm định khả năng rụng trứng

Xác định chu kỳ và khả năng rụng trứng. Nếu trứng không rụng đều đặn, bác sĩ giải thích và cho thuốc, sau đó đề nghị ngày cần phải sinh hoạt để có thể thụ thai.

b. Xác định độ thông suốt của vòi Fallopian

Vòi dẫn trứng bị nghẽn hoặc sưng sẽ không giúp được trứng và tinh trùng lưu thông. Bệnh này có thể trị bằng phẫu thuật hoặc bằng tia laser. Hysterosahpingo graphy có thể giúp để thấy vòi bị nghẽn (hình 2 + 3).

c. Xác định tật của tử cung

Bệnh viêm mạc tử cung làm cho trứng đã thụ tinh không thể bám vào thành tử cung, gây ra hư thai. Tật tử cung kép gây hư thai nhiều lần (một dạng vô sinh). Cả hai trường hợp trên đều có thể được chữa trị bằng phẫu thuật hay bằng tia laser.

d. Xác định độ nhờn ở cổ tử cung

Độ nhờn ở cổ tử cung cho biết khi nào trứng rụng và khả năng sinh tồn của tinh trùng sau khi tiếp xúc với cổ tử cung. Kháng thể kháng tinh trùng làm tinh trùng dính lại rất nhiều, do đó gây ra vô sinh. Dĩ nhiên các trường hợp này đều có thể được điều trị bằng thuốc uống.

·         Thụ thai bằng ống nghiệm (IVF)

Nếu ống Fallopian bị hư hoàn toàn, tinh trùng quá ít và các trường hợp vô sinh mà không tìm được lý do đều có thể được chữa trị bằng IVF. Để có thể thụ tinh, người nam phải có ít nhất là 1 triệu tinh trùng sau khi chúng đã được tinh lọc và biến chế. Shettles đã thực hiện IVF từ năm 1953, nhưng mãi đến tháng 8 năm 1978 đứa bé IVF mới chào đời ở Anh quốc. Có lẽ lời khuyên chính xác nhất vẫn là của bác sĩ bạn chọn để tìm phương án thích ứng cho việc điều trị vô sinh.