THAI NGOÀI TỬ CUNG - THAI TRONG Ổ BỤNG

BS. VŨ THỊ NHUNG

PGĐ. BV HÙNG VƯƠNG

Ngày 6/4/1999 Bệnh viện Hùng Vương đã tiếp nhận một trường hợp hi hữu: Thai trong ổ bụng bám vào gan. Bệnh nhân T.T.H 23 tuổi, ngụ tại Hóc Môn, vào viện trong tình trạng khó thở và có dấu hiệu xuất huyết nội , thai 3 tháng tuổi - còn sống, nhưng phải mổ cấp cứu do thai nằm ngay dưới gan trái và dính vào một phần bờ cong nhỏ dạ dày, dính vào động mạch chủ bụng. Đây là ca thai?rong ổ bụng thứ tư được ghi nhận tại BV Hùng Vương trong vòng 20 năm qua, tuy hiếm gặp, nhưng thai trong ổ bụng là một hình thức của thai ngoài tử cung. Và hiện nay thai ngoài tử cung đang gia tăng, trung bình BV Hùng Vương tiếp nhận 2 - 4 ca/ngày, đa số vào viện trễ với tình trạng xuất huyết trong ổ bụng từ 500ml - l lít máu. Nếu cấp cứu không kịp thời có thể tử vong. Làm thế nào để phòng ngừa?

1. Nguyên nhân gây thai ngoài tử cung

Trong những năm gần đây, tỷ lệ thai ngoài tử cung trên thế giới gia tăng đáng kể. Đây là một bệnh dẫn đến chảy máu trong ổ bụng bất ngờ và rất nguy hiểm vì nếu không được phát hiện sớm có thể dẫn đến tử vong.

Bình thường sự thụ thai xảy ra ở 1/3 ngoài vòi trứng. Noãn sau khi thụ tinh sẽ di chuyển vào buồng tử cung, làm tổ và phát triển ở trong lòng tử cung. Khi trứng thụ tinh làm tổ và phát triển ở vị trí ngoài buồng tử cung thì ta gọi đó là thai ngoài tử cung. Hơn 97% các trường hợp thai ngoài tử cung ở vòi trứng - l% thai đóng ở buồng trứng, 0,5% thai ở cổ tử cung, 1 - 2% thai trong ổ bụng.

Tất cả những yếu tố làm chậm trễ hay ngừng di chuyển của trứng thụ tinh vào trong tử cung đều là nguyên nhân gây thai ngoài tử cung. Nguyên nhân gây bệnh thường nhất là viêm nhiễm vòi trứng do bệnh lây truyền qua đường tình dục đặc biệt là bệnh lậu, bệnh do Chlamydia trachomatis. Trước đây khi bị viêm phần phụ, bệnh nhân thường bị bít vòi trứng hoàn toàn và dẫn đến vô sinh. Ngày nay cùng với sự phát triển của các kháng sinh đời mới, thuốc đã ngăn ngừa được biến chứng trên, nhưng có khi vẫn bị chít hẹp một phần và điều này sẽ dẫn đến thai ngoài tử cung. Ngoài ra vòi trứng còn có thể hẹp lại do:

- Dị dạng bẩm sinh vòi trứng.

- Bệnh lạc nội mạc tử cung.

- Khối u phần phụ chèn ép vòi trứng.

- Những phẫu thuật ở vòi trứng trước đó như: triệt sản, nối vòi trứng.

Thai trong ổ bụng cũng là một hình thức của thai ngoài tử cung, tần suất xảy ra 1/10.000 đến 1/25.000 ca có thai, nhưng tiên lượng xấu hơn thai ở vòi trứng rất nhiều - do thai có thể làm tổ ở các cơ quan như ruột, trên mặt ngoài tử cung, có khi đóng cả ở gan, lách, nhau ăn sâu vào các cơ quan này và gây chảy máu nhiều khi được gỡ ra. Tỷ lệ tử vong gấp 5 lần trên thai ngoài tử cung ở vòi trứng. Thai trong ổ bụng thường do thai bị sảy qua loa vòi trứng ở giai đoạn sớm của phôi thai hoặc len qua kẽ hở của vết mổ trên tử cung ra ngoài ổ bụng, (vết mổ lấy thai, vết mổ xén góc tử cung về thai ngoài tử cung ở sừng trong lần thai trước đây).

2. Triệu chứng

Sự nhận biết những triệu chứng chính của bệnh rất cần thiết đối với bệnh nhân để họ đến với bệnh viện sớm khi thai ngoài tử cung chưa vỡ thì tiên lượng sẽ rất tốt. Các triệu chứng chính: Bệnh nhân thường có trễ kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt như: rong kinh rong huyết, có triệu chứng nghén, đau bụng vùng hạ vị. Cường độ đau bụng thay đổi lúc đầu thì đau ít nhưng dần dần đau dữ dội như dao đâm và muốn xỉu, đó là lúc thai ngoài tử cung bị vỡ - Nếu chảy máu nhiều thì bệnh nhân sẽ bị choáng và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Có nhiều trường hợp sau khi chị em phụ nữ đi điều hòa kinh nguyệt hoặc nạo thai về thì tiếp tục ra huyết âm đạo kéo dài, đau bụng ngày càng tăng. Siêu âm có thể thấy có khối cạnh tử cung, đôi khi còn thấy tim thai đập, có dịch trong bụng thì cũng phải nghĩ đến thai ngoài tử cung.

Siêu âm là phương pháp rất thích hợp cho việc chẩn đoán sớm bệnh này, về điều trị thông thường là mổ cấp cứu, cắt tai vòi. Ngày nay với sự phát triển của y học hiện đại có thể mổ thai ngoài tử cung qua nội soi ổ bụng. Nếu thai nhỏ, có thể dùng Methotrexate để làm khối thai thoái hóa mà không cần mổ, nhờ vậy bảo tồn được vòi trứng, nhất là đối với phụ nữ chưa sanh hoặc còn muốn sinh con.

Khoảng 30% các trường hợp có thể có thai lại bình thường trong lần kế tiếp. Tỷ lệ tái phát thai ngoài tử cung ở các lần có thai sau khoảng 10%. Để phòng ngừa thai ngoài tử cung, chị em phụ nữ phải giữ vệ sinh tốt, hạn chế nạo phá thai và phòng ngừa viêm nhiễm sinh dục nhất là các bệnh lây truyền qua đường tình dục bằng cách chung thủy một vợ một chồng, dùng bao cao su khi quan hệ tình dục mà có nguy cơ lây bệnh.

Chị em phụ nữ có triệu chứng khí hư bất thường nên đi khám phụ khoa để được điều trị sớm vì nếu để trễ, viêm nhiễm thấp ở âm đạo cổ tử cung có thể lấn dần lên tử cung, vòi trứng để gây biến chứng nặng hơn, tạo điều kiện cho thai ngoài tử cung xuất hiện.