HIẾM MUỘN - VÔ SINH

Tác giả : Thạc sĩ, BS. HỒ MẠNH TƯỜNG - Thạc sĩ, BS. VƯƠNG THỊ NGỌC LAN (Khoa Hiếm muộn)

Hiếm muộn được định nghĩa là tình trạng một cặp vợ chồng không thể có thai hoặc không có con sau ít nhất 1 năm giao hợp bình thường, không dùng biện pháp ngừa thai nào. Phụ nữ càng lớn tuổi, đặc biệt là sau 35 tuổi, khả năng có thai sẽ giảm. Hiện nay, người ta có khuynh hướng rút ngắn thời gian chẩn đoán hiếm muộn xuống 6 tháng (thay vì 1 năm) cho những cặp vợ chồng lớn tuổi (trên 35). Do đó, bạn nên đi điều trị sớm nếu có vấn đề về hiếm muộn.

Về tỷ lệ các cặp vợ chồng hiếm muộn

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 8-10% cặp vợ chồng trên thế giới có vấn đề liên quan đến hiếm muộn. Tuy nhiên, tỷ lệ hiếm muộn ở một số quốc gia có thể cao hơn do hoàn cảnh và tập quán sinh sống. Ví dụ ở Pháp, một nghiên cứu ước tính có khoảng 18% số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản có một vấn đề về hiếm muộn. Ở nước ta, theo số liệu điều tra dân số từ những năm 1980, tỷ lệ hiếm muộn có thể trên 10%.

Hiếm muộn là do vợ hay chồng?

Hiếm muộn được xem là một tình trạng bệnh lý của một cặp vợ chồng. Tỷ lệ nguyên nhân hiếm muộn do vợ và chồng là tương đương nhau. Theo nhiều số liệu thống kê, nguyên nhân do vợ thường chiếm khoảng 30-40% trường hợp, nguyên nhân do chồng chiếm khoảng 30%, nguyên nhân do cả vợ và chồng chiếm khoảng 15-30%, và có khoảng 10% trường hợp hiếm muộn không rõ nguyên nhân.

Các nguyên nhân gây hiếm muộn - vô sinh thường gặp

Đối với người vợ, thường có một trong các nguyên nhân sau:

- Tổn thương vòi trứng.

- Không có hiện tượng rụng trứng hay rụng trứng không thường xuyên.

- Lạc nội mạc tử cung.

Đối với người chồng:

- Thường gặp nhất là bất thường về số lượng và chất lượng tinh trùng, chiếm đến trên 90% trường hợp hiếm muộn do nam giới.

Các xét nghiệm thường thực hiện khi khám và điều trị hiếm muộn

Người vợ thường được thực hiện các xét nghiệm sau:

- Siêu âm.

- Xét nghiệm định lượng nội tiết tố: tùy từng xét nghiệm, phải được làm theo đúng ngày nhất định trong chu kỳ kinh nguyệt.

- Chụp X-quang tử cung - vòi trứng (HSG): thường thực hiện sau khi sạch kinh.

- Nội soi chẩn đoán.

Đa số những người chồng đến khám hiếm muộn đều phải được thử tinh dịch đồ (phân tích tinh dịch). Đây là xét nghiệm cơ bản và cần thiết để chẩn đoán và điều trị, cho dù nguyên nhân hiếm muộn là do chồng hay vợ.

Các phương pháp điều trị hiếm muộn hiện nay ở Việt Nam

Hiện nay, việc điều trị hiếm muộn ở Việt Nam phát triển nhanh hơn nhiều so với trước đây. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm:

- Hướng dẫn cách canh thời điểm rụng trứng và giao hợp quanh thời điểm rụng trứng.

- Kích thích buồng trứng bằng thuốc để có trứng rụng (đối với trường hợp không rụng trứng) hoặc làm tăng số trứng rụng (bình thường mỗi tháng chỉ có một trứng) để tăng khả năng có thai.

- Bơm tinh trùng đã lọc, rửa vào buồng tử cung - IUI (còn gọi là thụ tinh nhân tạo), phương pháp này thường kết hợp với dùng thuốc kích thích buồng trứng (thực hiện ở Việt Nam từ năm 1995).

- Thụ tinh trong ống nghiệm - IVF (khác với thụ tinh nhân tạo): Chủ yếu áp dụng cho những người bị tắc hai vòi trứng (từ năm 1997).

- Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng - ICSI: Áp dụng cho những người tinh trùng quá yếu và quá ít (từ năm 1998).

- Thụ tinh trong ống nghiệm với trứng người cho - Oocyte donation: Áp dụng cho những phụ nữ không thể có con với trứng của mình (từ năm 1999).

Canh giao hợp quanh ngày rụng trứng

Để tăng khả năng có thai, nhân viên y tế thường xuyên canh và đề nghị các cặp vợ chồng hiếm muộn giao hợp quanh ngày rụng trứng; Vì đó là lúc người phụ nữ dễ có thai nhất. Có nhiều cách xác định thời điểm rụng trứng:

- Nếu chu kỳ kinh thật đều (28 ngày/lần) thì ngày rụng trứng thường là ngày thứ 14 kể từ ngày bắt đầu hành kinh.

- Theo dõi nhiệt độ mỗi sáng từ ngày bắt đầu có kinh. Sau khi rụng trứng, nhiệt độ cơ thể phụ nữ sẽ tăng khoảng 0,50C.

- Thử nước tiểu mỗi 12 giờ khoảng 2 ngày trước thời điểm nghi ngờ rụng trứng. Trứng thường rụng trong vòng 1 ngày sau khi test dương tính.

- Nếu có kích thích buồng trứng, rụng trứng thường xảy ra 36 giờ sau khi tiêm thuốc beta hCG (Pregnyl, Profasi).

Tinh trùng có thể sống được trong cơ thể người phụ nữ sau 3-4 ngày, trong khi trứng chỉ có khả năng thụ thai trong vòng 24 giờ sau khi rụng trứng. Do đó, nên giao hợp cách ngày một lần, từ 3-4 ngày trước thời điểm nghi ngờ rụng trứng cho đến 1-2 ngày sau khi xác định có rụng trứng.

Kích thích buồng trứng:

Điều trị cho những phụ nữ có vấn đề rối loạn phóng noãn.

Các thuốc kích thích buồng trứng (KTBT) thường được sử dụng:

 THUỐC KTBTĐƯỜNG DÙNG
1. Anti - estrogen

- Clomiphene citrate

2. Aromatase inhibitor

- Letrozole

- Anastrozole

3. Gonadotrophins

- hMG

- FSH

- FSH tái tổ hợp

uống

uống

uống

tiêm bắp

tiêm bắp

tiêm dưới da

- Trong quá trình sử dụng thuốc kích thích buồng trứng, cần theo dõi sự phát triển nang noãn buồng trứng bằng siêu âm đầu dò âm đạo và định lượng nội tiết tố trong máu.

- Khi nang noãn buồng trứng đủ lớn, trưởng thành và rụng trứng, bệnh nhân có thể được hướng dẫn giao hợp hay bơm tinh trùng vào buồng tử cung.

Điều trị hiếm muộn có an toàn không?

Nói chung, việc điều trị hiếm muộn tương đối an toàn, ít gây biến chứng nặng. Biến chứng thường gặp nhất là “Quá kích buồng trứng” sau khi dùng thuốc kích thích buồng trứng. Ngoài ra, có thể có một số biến chứng khác ít gặp như chảy máu (khi chọc hút trứng) hoặc nhiễm trùng.

Quá kích buồng trứng là gì?

Quá kích buồng trứng là tình trạng đáp ứng quá mức của buồng trứng với các thuốc kích thích buồng trứng. Trong quá kích buồng trứng, hai buồng trứng thường lớn lên nhiều, kèm với có dịch trong bụng do tình trạng tăng thoát mạch. Khi bị quá kích buồng trứng người phụ nữ có thể thấy bụng căng đau, kèm với buồn nôn, nôn, đôi khi có tiêu chảy. Hầu hết các trường hợp này đều tự khỏi hoàn toàn sau 2-3 tuần, không cần phải nhập viện. Một số ít trường hợp nặng (khoảng 1%) cần phải nhập viện điều trị.

Đa thai

Đa thai là trường hợp có nhiều hơn một thai trong tử cung, thường gặp trong những trường hợp điều trị hiếm muộn có sử dụng thuốc kích thích buồng trứng. Bình thường trên 80% phụ nữ có thai sau điều trị hiếm muộn chỉ có một thai, khoảng 20% sẽ có đa thai (chủ yếu là song thai).

- Với thụ tinh trong ống nghiệm, theo nhiều thống kê trên thế giới, có khoảng 20-30% phụ nữ có thai sẽ có đa thai, trong đó khoảng 20-25% song thai và dưới 5% có 3-4 thai. Tỷ lệ này cũng phù hợp với tỷ lệ đa thai hiện tại ở Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ (theo số liệu năm 1999). Từ đầu năm 2001, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ đã thực hiện kỹ thuật giảm thai cho các trường hợp đa thai nhằm cải thiện kết quả sản khoa ở các thai kỳ này.

Sử dụng thuốc kích thích buồng trứng có làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng không?

Cho đến nay chưa có nghiên cứu dịch tễ nào cho thấy thuốc kích thích buồng trứng có liên quan đến ung thư buồng trứng.

Tuy nhiên, người ta thấy rằng phụ nữ bị hiếm muộn - vô sinh có nguy cơ ung thư buồng trứng cao hơn phụ nữ không bị hiếm muộn - vô sinh. Khi có thai, nguy cơ ung thư buồng trứng sẽ giảm còn 25%.

Sẩy thai

Tỷ lệ sẩy thai ở các thai kỳ điều trị hiếm muộn vào khoảng 20-30%, cao hơn các thai kỳ bình thường. Lý do chưa được hiểu rõ nhưng có lẽ có sự liên quan giữa sẩy thai và các bệnh nhân điều trị lớn tuổi. Các phụ nữ lớn tuổi thường có tỷ lệ bất thường nhiễm sắc thể của trứng cao hơn, do đó dễ sẩy thai hơn. Cần khám và theo dõi thai thường xuyên và cẩn thận đối với những thai kỳ sau điều trị hiếm muộn.

Các em bé sinh ra do điều trị hiếm muộn có hay bị dị tật không?

Các nghiên cứu trên thế giới đều cho thấy tỷ lệ dị tật ở các bé sinh ra do điều trị hiếm muộn tương đương với các em sinh ra bình thường, và tỷ lệ này vào khoảng 1%. Nghiên cứu tại BV. Từ Dũ thực hiện năm 2002 trên các em bé sinh ra từ thụ tinh trong ống nghiệm, cho thấy các bé phát triển bình thường về thể chất và tâm thần vận động.

Chú thích ảnh: Thụ tinh nhân tạo mang lại niềm hy vọng cho những cặp vợ chồng hiếm muộn.  

 

Thai kỳ

10 biện pháp chống stress trong thời kỳ mang thai
5 vấn đề có thể gây nguy hiểm cho thai phụ
Bà mẹ mang thai nên dự trữ mật ong và giấm táo
Bạn biết gì về đa thai.
Bạn đã sẵn sàng sinh con thứ hai
Cà phê không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi
Các biện pháp giảm đau khi sinh
Các kiểu nghén kỳ lạ
Cách xử trí những điều khó chịu khi mang thai
Có thể biết giới tính thai nhi ngay từ tháng đầu
Cơ hội sinh con trai phụ thuộc vào vĩ độ nơi bạn sống
Dùng vitamin trước thai kỳ giảm nguy cơ sinh non
Hãy để cho cuộc chuyển dạ tự nhiên
Hạnh phúc khi được thấy con cười trong bụng mẹ
Hầu hết các cặp vợ chồng khỏe mạnh đều có con sau 2 năm
Khi có thai có nên ăn uống tẩm bổ không ?
Khi một phụ nữ có thai
Không nên lạm dụng mổ đẻ
Không nên mổ đẻ chỉ vì sợ đau
Làm ca đêm dễ sinh con già tháng
Làm gì khi phát hiện dị tật của thai qua siêu âm
Làm gì khi phát hiện thai nhi bị dị tật
Làm thế nào để giảm đau khi sanh?
Lưu ý cho những bà mẹ lần đầu tiên đi biển.
Mùa hè - cơn ác mộng của bà bầu
Mất ngủ gây khó đẻ
Mẹ béo phì, con dễ bị thừa cân
Mẹ bị cúm, con dễ mắc tâm thần phân liệt
Mẹ bị cúmMẹ bị cúm, con dễ mắc chứng tâm thần phân liệt
Mẹ có tuổi hay sinh con nhẹ cân
Mẹ căng thẳng, con lo âu
Mẹ kiêng khem không ngăn ngừa được dị ứng ở con
Mẹ nghiền chocolate sẽ sinh con hay cười
Mẹ thiếu kẽm, con yếu xương
Mẹ thiếu sắt - con chậm phát triển
Mẹ thiếu vitamin B12, con dễ mang dị tật
Mẹ ăn cá, bé sớm biết bi bô
Mẹ ăn nhiều cá, con phát triển nhanh
Mối ràng buộc từ khi còn trứng nước
Mổ đẻ gây nguy hiểm cho bà mẹ và thai nhi
Một số bệnh lây truyền từ mẹ sang con
Một vài suy nghĩ không đúng 
Người mẹ có thai dùng thuốc như thế nào
Nhau tiền đạo
Những bất thường do dinh dưỡng khi mang thai
Những bệnh lý thường gặp trong 3 tháng đầu của thai kỳ
Những chuyện sinh đẻ kỳ diệu.
Những thay đổi ở người mẹ khi mang thai.
Những điều cần biết về giáo dưỡng thai nhi
Những điều cần tránh để sinh con khỏe mạnh
Nên dự báo 'tuần sinh' thay vì 'ngày sinh'
Phát hiện thai phát triển chậm bằng máy siêu âm Doppler
Phương pháp đơn giản giúp chẩn đoán nguy cơ sẩy thai
Phẫu thuật trẻ sơ sinh trong khi mổ đẻ
Phụ nữ có thai dùng thuốc như thế nào?
Phụ nữ có thai không cần ăn quá nhiều
Phụ nữ có thai không nên dùng quá nhiều cafein
Phụ nữ có thai không nên ăn nhiều gan
Phụ nữ có thai ăn kiêng long nhãn.
Phụ nữ lạc quan dễ sinh con trai hơn
Phụ nữ mang thai cần axit folic
Phụ nữ nhẹ cân dễ sinh con gái
Rối loạn tâm thần thời kỳ sinh đẻ
Sinh con không đau nhờ gây tê tủy sống
Sinh con trai làm giảm tuổi thọ của phụ nữ
Sinh không đau bằng gây tê và những biến chứng
Sinh không đau đã là hiện thực
Sinh mổ chọn ngày
Sinh một con - đột phá của kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm
Sinh tư cùng trứng - một hiện tượng hiếm gặp
Sinh vào mùa hè dễ hiếm con
Sinh vào mùa đông dễ mắc bệnh tim
Sinh ða thai: vấn đề đạo đức sản khoa và tâm lý xã hội
Siêu âm 4 chiều giúp nhìn rõ bào thai
Siêu âm theo dõi thai kỳ là cần thiết
Stress chuyển dạ rất có lợi cho trẻ
Suy dinh dưỡng bào thai
Suy nhược gia tăng vào cuối thai kỳ
Sử dụng áo nịt khi mang thai và cho con bú
Taurine giúp phòng bệnh tiểu đường từ trong bụng mẹ
Thai kỳ và siêu âm
Thai nhi cảm nhận thế giới như thế nào
Thai phụ cần cảnh giác với nhiễm khuẩn đường sinh dục
Thai phụ dùng thuốc đa sinh tố, con sinh ra ít bị ung thư
Thai phụ nên kiêng rượu bia hoàn toàn
Thai phụ thiếu máu ít có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
Thai phụ tăng nhiều cân dễ bị béo phì sau sinh
Thay đổi cảm xúc phòng the ở phụ nữ có thai
Thói quen lười biếng hình thành từ trong bụng mẹ
Thăm khám thai kỳ
Tuổi mang thai và những nguy cơ thường gặp
Xem mặt con sớm bằng máy siêu âm 4 chiều
Đa số phụ nữ mang thai có thể đi máy bay
Đa thai và dính thai.
Đau đẻ và vấn đề đẻ không đau
Đề phòng thiếu máu khi mang thai
Để giảm nỗi khó chịu của phụ nữ mang thai

Các bất thường trong thai kỳ

Bào thai cũng có thể bị bệnh bạch cầu
Bệnh tật của người mẹ có thể gây nguy hiểm cho thai nhi
Chẩn đoán chửa ngoài tử cung bằng xét nghiệm máu
Chửa ngoài tử cung - chứng bệnh không thể xem thường
Các yếu tố nguy cơ sinh non 
Cảnh báo về bệnh tiểu đường khi mang thai
Cần xét nghiệm HIV ngay lúc chuyển dạ
Phát hiện gen liên quan đến tiểu đường trong thai kỳ
Phát hiện sớm các bệnh truyền từ mẹ sang con
Stress có thể gây sảy thai
Sảy thai làm bệnh viêm khớp nặng thêm
Thai nghén với người mằc bệnh tim
Thai ngoài tử cung, thai trong ổ bụng
Thai phụ bị bệnh răng miệng dễ sinh con nhẹ cân
Thuyên tắc ối.
Tháng sinh tiết lộ nguy cơ mắc bệnh đa xơ cứng
Thảo dược có thể gây khuyết tật cho thai nhi
Thử máu báo trước nguy cơ chết lưu thai nhi
Tiểu đường thai kỳ nguy hiểm cho cả mẹ và con
Tắc mạch ối - tai biến sản khoa bất khả kháng
Viêm gan siêu vi và thai nghén
Viêm ruột thừa và thai kỳ
Điều nên biết về thai chết lưu.

Các vấn đề sau sinh

Bú sữa mẹ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim
Bảo vệ nguồn sữa cho bà mẹ sau sinh
Cho con bú không giúp ngăn chặn béo phì
Chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ đẻ non
Con sinh đôi của hai ông bố
Con đầu lòng dễ bị bệnh tim
Các dị tật bẩm sinh có thể điều trị được bằng vật lý trị liệu.
Cách trị viêm tắc tia sữa
Cảnh giác với bệnh loạn thần sau sinh
Làm thế nào để tiết sữa trở lại
Màng trong - căn bệnh nguy hiểm ở trẻ đẻ non
Rối loạn kiểm soát bàng quang sau khi sinh
Tế bào của con chữa lành vết thương cho mẹ
Xử lý tình huống sau sinh
Ăn uống gì để có sữa?

Thụ thai - tránh thai

"Nhắm mắt khi quan hệ sẽ không có thai"
10 bí quyết giữ gìn khả năng thụ thai
Axit folic và kẽm làm tăng số lượng tinh trùng
Biện pháp tránh thai cho phụ nữ trên 40 tuổi
Bỏ thai 2 tháng bằng thuốc
Cao dán tránh thai đầu tiên cho phụ nữ
Cho và nhận tinh trùng
Châm cứu có thể giúp các cặp vô sinh sớm có con
Chậm có thai sau khi bị sảy thai
Coi chừng vô sinh do nạo phá thai
Các dung môi có thể gây vô sinh
Các yếu tố dẫn đến sinh non
Cân nặng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
Có bầu lúc nào tốt nhất?
Khuẩn Chlamydia có thể khiến đàn ông vô sinh
Làm mẹ nhờ tinh trùng của... em trai
Lại nói về thuốc tránh thai
Lối sống tác động lớn đến khả năng có con
Mua bán tinh dịch người bất hợp pháp
Mê tín và khoa học trong lựa chọn giới tính thai
Nạo phá thai: không phải chuyện đơn giản!
Phụ nữ dùng thuốc tránh thai
Phụ nữ hay lo thường khó thụ thai
Que tránh thai đặt ở... tay
Sanh trai hay gái theo ý muốn - BS Hồ Ngọc Minh
Sản phẩm tránh thai mới
Thuoc tranh thai the he thu 3 an toan hon
Thuốc diệt tinh trùng có thể gây bệnh ở phụ nữ
Thuốc phá thai Mifepristone và Misoprostol
Thuốc tránh thai mới giúp giảm số kỳ kinh
Thắt ống dẫn tinh có thể giảm khả năng làm cha
Thế nào là tinh dịch không tốt
Tiếp xúc bên ngoài liệu có thể mang thai
Tính ngày thụ thai (tránh thai) theo ngày hành kinh
Tăng khả năng làm cha cho nam giới
Viagra kìm hãm sự thụ thai
Viagra kìm hãm sự thụ thai
Viên thuốc tránh thai khẩn cấp
Xét nghiệm vợ chồng vô sinh
Điều trị vô sinh bằng vitamin B12
Điều trị vô sinh cho nam giới
Điều trị vô sinh nam
Đo hormones để dự báo khả năng hư thai
Đừng vội lo lắng khi mất kinh

Thụ thai nhân tạo

BV Từ Dũ thực hiện thành công hút tinh trùng từ mào tinh
Chi phí thụ tinh trong ống nghiệm
Fairfax - công nghệ sinh con theo giới tính
Hai ca mang thai nhờ kỹ thuật hút tinh trùng từ mào tinh
Hiếm muộn - vô sinh
Hiếm muộn - vô sinh một số điều cần biết
Hiện tượng đa thai trong thụ tinh trong ống nghiệm
Không cần nằm nghỉ quá lâu sau khi chuyển phôi
Kỹ thuật cho – nhận phôi trong điều trị vô sinh
Nhân sự kiện một ca sinh tư từ thụ tinh trong ống nghiệm tại sao lại dễ đa thai?
Những câu chuyện về cho - nhận tinh trùng
Những thành công kỳ diệu trong sản khoa
Những thầy thuốc tạo ra con người
Quy trình khám và điều trị vô sinh
Thành công từ ca cho trứng đầu tiên ở việt nam - một triển vọng mới cho người vô sinh
Thụ tinh trong ống nghiệm, cấy hai phôi hay một phôi?
Thực hiện thành công hút tinh trùng từ mào tinh
Tử cung ảo có thể giúp ngừa sinh non