BẠN BIẾT GÌ VỀ ĐA THAI?

BS. BÙI THANH VÂN

LTS: Mới đây một phụ nữ Mỹ gốc Saudi Arabia vừa mới lập kỷ lục thế giới mới: sinh 8 con và hiện nay một trong 8 đứa bé ấy đã chết, người mẹ là chị Nkem Chukwu 27 tuổi. Để hiểu rõ hiện tượng sinh 2, 3, thậm chí sinh 7, 8, chúng tôi xin giới thiệu bài viết sau đây của Bác sĩ Bùi Thanh Vân - Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ.

 

"Đa thai" là từ dùng để chỉ có từ hai thai trở lên trong lòng tử cung.

Sanh đôi (song thai) là thường thấy nhất, cũng có khi sanh 3, sanh 4, càng hiếm hơn là sanh 5, sanh 6 và thậm chí vừa rồi, tại Mỹ đã có bà mẹ mang thai 1 lần có tới 8 bào thai trong tử cung.

Thường thì khi sanh đôi, sanh 3... chúng ta hay nghĩ rằng những đứa trẻ này phải giống nhau "như hai giọt nước". Nhưng thực tế lại không phải như vậy, chúng có thể giống nhau 100%, nhưng cũng có thể khác nhau hoàn toàn: 1 bé trai, 1 bé gái. Thậm chí đã có những trường hợp sanh ra 2 bé dính nhau, có cùng chung một cơ quan, bộ phận nào đó, ví dụ 2 bé chỉ có 3 chân (1 chân chung).

Vậy thì khi nào người phụ nữ mang thai chỉ sanh ra 1 bé, khi nào lại sanh 2, 3... bé. Và khi 1 lần sanh ra nhiều bé thì khi nào chúng giống nhau như hai giọt nước? Khi nào chúng khác nhau hoàn toàn? Và khi nào chúng có chung một bộ phận?

Để hiểu rõ vấn đề này, chúng ta hãy tìm hiểu lại từ đầu, từ trứng của người nữ và tinh trùng của người nam gặp nhau và "kết mô đen" với nhau, để rồi gây nên chuyện cần quan tâm. Thông thường, hàng tháng, người phụ nữ chỉ có một trứng chín và rụng xuống. Tinh trùng của người nam thì có rất nhiều - hàng chục triệu con (cho một lần xuất tinh) - nhưng chỉ có duy nhất một anh chàng tốt số là chui được sâu vào trong trứng, gây ra hiện tượng thụ thai và bắt đầu phát triển dần thành thai nhi.

Nếu mọi việc diễn ra hoàn toàn bình thường, thì đủ ngày tháng, người phụ nữ sẽ sinh ra một bé.

Nếu trong quá trình phát triển,trứng đã thụ tinh đột nhiên "nổi hứng", phân chia làm đôi, thì sẽ phát triển thành hai bé, phân chia làm 3 thì sẽ thành 3 bé v.v...

Tùy theo thời điểm phân đôi sớm hay muộn mà ta có:

·         Hai bé riêng biệt, phát triển đồng đều nhau: Sự phân chia rất sớm, xảy ra khoảng 1 đến 3 ngày sau khi thụ thai.

·         Hai bé riêng biệt, nhưng phát triển không đều nhau, một thai phát triển to béo, đôi khi phù nề, tăng hồng cầu; trong khi thai còn lại thì còi cọc, thiếu máu, thậm chí có thể teo và chết đi: Gặp khi sự phân chia xảy ra muộn, khoảng ngày thứ 5 đến thứ 10 sau khi thụ thai. Thường có sự thông thương tuần hoàn giữa hai thai nhi, do đó máu đến nuôi có thể dồn hẳn về một thai nhi, trong khi thai kia thì rất ít hoặc không được nuôi dưỡng.

·         Hai bé dính nhau ở một phần thân thể, hoặc có chung một cơ quan, bộ phận nào đó: Gặp khi sự phân chia xảy ra muộn hơn nữa, sự tách đôi không xảy ra hoàn toàn được, nên còn một chỗ nào đó dính nhau.

Như vậy, chúng ta đã hiểu rằng: Khi một trứng gặp một tinh trùng, thường thì cho ra đời 1 bé, nhưng cũng có thể cho ra đời nhiều bé, nhưng chúng giống nhau như những giọt nước gọi là đa thai một trứng.

Còn nếu sanh ra hai bé khác nhau thì sao? Đây là trường hợp hai thai nhi là kết quả của hai sự thụ tinh khác nhau, bởi hai trứng cùng với hai tinh trùng khác nhau. Hai trứng có thể rụng từ một buồng trứng, hoặc từ hai buồng trứng. Hai tinh trùng có thể từ cùng một người đàn ông hoặc từ hai người khác nhau. Hai trứng thụ tinh có thể xảy ra trong cùng một lần giao hợp, hoặc hai lần giao hợp khác nhau nhưng phải trong cùng một chu kỳ kinh nguyệt - gọi là sự bội thụ tinh đồng kỳ. Sự bội thụ tinh khác kỳ (hai trứng thụ tinh ở hai tháng khác nhau) không thấy xảy ra ở loài người.

Vì là hai tinh trùng khác nhau thụ tinh với hai trứng khác nhau, nên khi sanh ra hai em bé có thể khác nhau hoàn toàn, một trai, một gái, hoặc cũng có thể ngẫu nhiên cùng là hai con trai, hoặc cùng là hai con gái, nhưng sẽ không giống nhau như hai giọt nước. Song thai hai trứng có thể do yếu tố di truyền, yếu tố gia đình... Còn có thể do dùng thuốc kích thích rụng trứng trong khi điều trị vô sinh, làm cho hàng tháng không chỉ một trứng lớn và rụng, mà có khi 2-3 trứng cùng lớn và cùng rụng. Và nếu tất cả các trứng này đều may mắn gặp được "người hùng" của mình, thì khoảng 9 tháng sau, người mẹ sẽ cho ra đời không phải 1 bé mà là 2-3 bé, có thể giống nhau hoặc cũng có thể không giống nhau chút nào. Đó gọi là song thai hai trứng.