Lợi ích của sữa mẹ đối với sức khỏe trẻ
 |
| Biểu đồ miễn dịch của trẻ, trước và sau khi sinh. |
Theo thống kê cả nước chỉ có 31,1% bà mẹ cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 4 tháng đầu. Xuất phát từ nhiều nghiên cứu về sữa mẹ và lợi ích trong việc nuôi con bằng sữa mẹ, Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo nên nuôi con bằng sữa mẹ từ lúc trẻ được sinh ra đến 6 tháng tuổi.
Thời gian nuôi con bằng sữa mẹ quá ngắn sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ bà mẹ và trẻ em. Vì thức ăn bổ sung thay thế sữa mẹ có giá trị dinh dưỡng thấp, gây nhiều nguy cơ suy dinh dưỡng cho trẻ. Trẻ sẽ dễ bị nhiễm khuẩn, nhất là mắc bệnh tiêu chảy. Sự phát triển của trí tuệ và thị lực bị ảnh hưởng.
Sữa mẹ bảo vệ trẻ chống lại bệnh tật.
Nucleotide là một thành phần tự nhiên trong sữa mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hoá các phản ứng miễn dịch khi trẻ được tiêm phòng vaccine. Chất này chịu trách nhiệm cung cấp sự miễn dịch để chống lại các dịch bệnh ở trẻ.
Hàng năm trên thế giới có khoảng 26% trẻ bị viêm đường hô hấp, 30-50% trẻ bị tiêu chảy và suy dinh dưỡng. Đến tháng thứ 9 sau sinh, tổng toàn bộ kháng thể trong cơ thể của trẻ chỉ đạt 60% so với người trưởng thành. Tiêm phòng vaccine là công việc rất quan trọng để trẻ tăng cường sức đề kháng, phát triển hệ thống miễn dịch.
Sữa mẹ có các bạch cầu, kháng thể (IgA) và các tiểu thể (lysozyme) làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn gây tử vong cao ở trẻ. Mới đây, theo công bố của các công trình nghiên cứu lâm sàng, trong sữa mẹ còn có Tổng toàn bộ Nucleotide (viết tắt là TPAN), là dưỡng chất hiện diện tự nhiên trong sữa mẹ với hàm lượng thay đổi từ 69 đến 72 mg/l. TPAN giúp hỗ trợ sự phát triển của hệ thống miễn dịch của trẻ, làm gia tăng lượng kháng thể và giảm tần suất tiêu chảy, đáp ứng miễn dịch đối với vaccine chủng ngừa viêm màng não (Hib) và vaccine bạch hầu. Điều này có nghĩa là nó giúp tăng sức đề kháng của cơ thể đối với những bệnh nhiễm khuẩn thông thường ở trẻ như tiêu chảy, bạch hầu, viêm màng não.
Sữa mẹ là nguồn thực phẩm lý tưởng
Trẻ lớn lên rất nhanh trong thời kỳ sơ sinh. Vì vậy nhu cầu về chất dinh dưỡng rất lớn, trong khi bộ máy tiêu hoá lại chưa hoàn chỉnh. Trong giai đoạn này, chỉ có sữa mẹ là thức ăn lý tưởng đáp ứng được. Nuôi con bằng sữa mẹ là một phương pháp tự nhiên và đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả bà mẹ và trẻ em.
Sữa mẹ tập hợp phong phú các yếu tố hoá sinh ở dạng đang hoạt động, một lượng lớn các hormone và yếu tố tăng trưởng cùng với ít nhất 60 loại enzym bên cạnh thành phần hoàn hảo của những chất dinh dưỡng vi lượng và đa lượng.
Trong năm đầu đời, trọng lượng trẻ sơ sinh sẽ tăng gấp 3 lần và chiều cao tăng gấp 2 lần. Trẻ cần số năng lượng tính trên cân nặng cao gấp 3-4 lần so với người lớn. Cụ thể, trẻ sơ sinh cần 90-120 kcal/kg, trong khi đó người lớn chỉ cần 30-50 kcal/kg. Năng lượng cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ từ các chất bột đường (lactose) và chất béo chủ yếu có trong sữa mẹ. Chất đường trong sữa mẹ có nhiều lactose hơn, cần thiết cho sự phát triển của thần kinh và giúp các vi khuẩn có ích trong đường ruột phát triển. Chất bột đường là nguồn cung cấp năng lượng, giúp tạo vị ngọt cho sữa. Ngoài ra, chế độ ăn giàu chất bột đường giúp tăng cường sức đề kháng đối với một số bệnh lý ở trẻ. Chất đạm cần cho sự tăng trưởng, giúp xây dựng và sữa chữa các tế bào hư hỏng.
Chất béo trong sữa mẹ có vai trò là chất chuyên chở những vitamin tan trong chất béo như vitamin A&D, cùng với axit béo thiết yếu là axit linoleic, đóng vai trò sống còn cho sự phát triển của hệ thần kinh cũng như chức năng mô. Thành phần axit béo trong sữa mẹ cho phép cải thiện sự hấp thu chất béo tại ruột.
Cơ thể cần khoảng 20 axit amin. Trong đó có khoảng 8 axit amin thiết yếu cơ thể trẻ không thể tự sản sinh mà phải được cung cấp từ thực phẩm bên ngoài. Trong nửa năm đầu của trẻ, sữa đóng vai trò cung cấp lượng axit amin thiếu hụt này. Cơ thể trẻ có thể hấp thụ 66% lượng canxi trong sữa mẹ, chỉ có 40% lượng canxi trong các loại sữa bột.
Nuôi con bằng sữa mẹ còn có tác dụng tốt về phương diện tâm lý. Cho con bú mẹ làm gắn bó tình cảm giữa mẹ con, giúp trẻ phát triển tốt về mặt tình cảm và trí tuệ sau này. Sữa mẹ đóng góp vào việc bảo vệ sức khoẻ bà mẹ như: giảm thiếu máu, thiếu sắt, giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư tử cung. Nuôi con bằng sữa mẹ giúp kéo dài thời gian sinh sản, giảm xuất huyết sau sinh, giảm bài tiết hóc môn oxytocin (làm co cơ tuyến vú để tống sữa vào ống dẫn sữa) và các hóc môn điều hoà thần kinh.
BS Lê Thanh Huyền
