CÂY TRẰC BÁ DIỆP VÀ CÁC CÔNG DỤNG CHỮA BỆNH

NGÔ QUỐC SƠN

Trắc bá diệp hay còn có tên gọi khác là Trắc bá, Trắc bách diệp, bá tử, Co tòng péc (Thái).

Tên khoa học: Biotaorientaus.

Cây nhỏ, cao từ 1 mét đến vài mét, tai lá hình tháp, thân có vỏ màu nâu, có vết nứt dọc các cành dẹt, nang lá xếp theo những mặt phẳng thẳng đứng. Lá hình vảy, mọc đối xứng, hoa đơn tính, cùng gốc, quả bao bọc bởi nhiều lớp vảy màu lục pha màu lơ nhạt, dùng để trồng làm cây cảnh.

Cành lá và quả cây trắc bá diệp thường dùng làm thuốc. Cành lá: thu hái quanh năm, lá sao vàng đen, từ 30g đến 50g, sắc với 400ml nước còn lại 100ml, uống ngày 2 lần, để chữa cầm máu.

Lá trắc bá diệp cùng với là ngải cứu, buồng cau điếc, vỏ quả cam, và bạc hà, sắc uống chữa băng huyết, rong huyết. Lá trắc bá diệp, lá huyết dụ, lá thài lài tía, rể rẽ quạt, sắc uống, chữa được bệnh ho ra máu.

Lá trắc bá diệp kết hợp với lá sen, ngó sen, sinh địa, ngải cứu, sao vàng, sắc uống, chữa được bệnh nôn ra máu, chảy máu cam. Liều lượng mỗi thứ dùng phối hợp từ 8-15g mỗi loại, sắc một lần 400ml còn lại 100ml, uống ngày hai lần.

Chữa bệnh ho lâu ngày: Lấy lá + cành trắc bá, cùng với rễ chanh, rễ dâu, rễ cây chùm gởi trên cây dâu, mỗi thứ 10-15g sao vàng, sắc với 400ml còn lại 100ml, uống ngày hai lần.

Lá trắc bá diệp tươi, rữa sạch, nhai với nước muối, ngậm chữa đau nhức răng, sâu răng. Lá trắc bá diệp phơi khô, rễ cây vừng đen (mè đen) nấu thành cao đặc, bôi hàng ngày làm thuốc mọc tóc, (theo kinh nghiệm dân gian).

Quả già: Thu hái vào tháng 9, phơi khô, giã bỏ vỏ cứng, lấy nhân, thì ta được dược liệu là Bá tử nhân. Sao qua, giã nát, ép bỏ dầu, ta được Bá tử xương. Dược liệu có vị ngọt, tính bình, có tác dụng an thần, nhuận táo bón. Mỗi ngày dùng từ 5-15g. Sắc uống cùng với nhân táo, long nhãn, hạt sen liều lượng bằng nhau.

Dùng từ 8-12 nhân quả trắc bá, đối với người lớn, và từ 4-6 nhân quả đối với trẻ em, giã nát, thêm ít nước gạn lấy nước uống, chữa được bệnh kiết lỵ. Ở Trung Quốc lá trắc bá diệp được dùng làm thuốc cầm máu. Lợi tiểu. Nước sắc hoặc dịch ép, từ lá trắc bá diệp có tác dụng chữa viêm loét dạ dày, loét hoành tá tràng. Hạt trắc bá diệp, là thuốc bổ dưỡng thần kinh, an thần, dùng cho những người lao động trí óc nhiều, gây nên buồn ngủ, mệt mỏi, căng thẳng. Và có tác dụng kích thích tiêu hóa, ăn ngon. Nước sắc của cành trắc bá diệp chữa được bệnh cảm lạnh, tê thấp. Nhựa thân cây trắc bá diệp, trộn với nhựa thông, đắp lên chữa được tiêu U nhọt độc (Nam dược thần hiệu).