Nhầm lẫn trong y khoa: Khá phổ biến, nhưng ít ai biết!
(VietNamNet) - Vụ ca mổ để quên gạc trong bụng bệnh nhân ở BV Việt - Đức gây xôn xao dư luận thời gian qua là một bi kịch… Nhưng không thể chỉ quy lỗi cho bác sĩ là xong trách nhiệm. Vấn đề sâu xa là, qui trình hay hệ thống hoạt động trong bệnh viện mới chính là yếu tố gây ra tai nạn!
Câu chuyện chung quanh ca mổ để quên gạc trong bụng bệnh nhân Nguyễn Viết Sáu tại Bệnh viện Việt – Đức mà báo chí quan tâm là một sự việc đáng tiếc, một bi kịch trong ngành y. Trong cái bi kịch đó, ai cũng có thể là nạn nhân. Việc bác sĩ Đoàn Thanh Tùng đã thẳng thắng nhận lỗi về phần mình là một hành động đáng cảm phục. Nhưng không nên quy lỗi cho bác sĩ là coi như xong. Vấn đề đặt ra là không phải là cá nhân, mà là qui trình hay hệ thống hoạt động trong bệnh viện mới chính là yếu tố gây ra tai nạn.
Bệnh chân trái, cưa... chân phải!
|
|
Những miếng gạc để quên trong bụng bệnh nhân trong ca mổ ở BV Việt-Đức... Đây không phải là trường hợp hy hữu trong ngành y trên thế giới |
Bệnh viện là một môi trường đầy những rủi ro, bất trắc. Năm 1995, ông Willie King, 65 tuổi, được đưa vào Bệnh viện Cộng đồng thuộc trường Đại học Tampa (tiểu bang Florida) để giải phẫu chân trái; nhưng các bác sĩ đã cắt nhầm chân phải của ông. Ông King trở thành tàn tật suốt đời.
Mới đây, một trường hợp nhầm lẫn tương tự như thế cũng ở Mĩ đã được báo chí phanh phui rầm rộ: đó là trường hợp của cụ ông Morson Tarason, 79 tuổi, được vào bệnh viện danh tiếng thuộc trường đại học Pennsylvania (tiểu bang Philadelphia) để giải phẫu chữa trị lá phổi bên trái; nhưng thay vì chữa trị lá phổi bị bệnh đó, các bác sĩ đã cắt nhầm lá phổi tốt bên phải! Cụ ông Tarason không hề hay biết gì. Cụ ông này may mắn hơn là còn sống sót sau hai lần giải phẫu, nhưng tuổi thọ của cụ chắc sẽ bị giảm và cuộc sống của cụ chắc sẽ khó khăn hơn.
Những lỗi lầm tưởng như chuyện không tưởng này thường xảy ra trong bệnh viện, không phải chỉ ở nước ta mà còn ở bất cứ nước nào trên thế giới. Tuy nhiên, ở nước ta chưa có nghiên cứu về nhầm lẫn y khoa để rút ra những bài học kinh nghiệm, nhưng ở các nước Tây phương, đặc biệt là Mĩ, vấn đề này đã được nghiên cứu khá tường tận.
100 trường hợp vào viện, 4 - 8 trường hợp bị… điều trị nhầm!
Không riêng ở VN, trên thế giới đều có xảy ra những nhầm lẫn y khoa gây hậu quả chết người, hiểu cả theo nghĩa đen và nghĩa bóng.
|
Nhưng không thể chỉ quy lỗi cho bác sĩ là xong trách nhiệm. Vấn đề sâu xa là, qui trình hay hệ thống hoạt động trong bệnh viện mới chính là yếu tố gây ra tai nạn! |
Riêng ở Mỹ, người ta đã khám phá ra là, trong số 30.000 bệnh nhân điều trị ở bệnh viện thì đã có 1.110 bệnh nhân bị… thương tích do lỗi của thầy! Tính ra, cứ 100 trường hợp điều trị ở bệnh viện thì có gần 4 trường hợp phải phấp phổng, lo âu! Trong tổng số 1.110 bệnh nhân trở thành… nạn nhân của thầy thuốc, 2/3 trong số trên bị thuơng tích là do lỗi của thầy thuốc (bác sĩ, dược sĩ, y tá…). Chỉ 1/3 còn lại mới là do… cẩu thả trong điều trị!
Những số liệu trên là do nhóm nghiên cứu thuộc trường đại học Harvard do giáo sư Lucian Leape (1) dẫn đầu. Nhóm nghiên cứu này đã cẩn thận theo dõi hồ sơ bệnh lý của hơn 30.000 bệnh nhân điều trị ở 51 bệnh viện thuộc tiểu bang NewYork vào năm 1984.
Dựa theo kết quả nghiên cứu trên, Viện Y khoa (Institute of Medicine), trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mĩ (National Academy of Sciences, USA) phỏng đoán rằng trên toàn nước Mĩ, hàng năm có khoảng 100.000 người Mĩ bị thiệt mạng vì những lỗi lầm liên quan tới điều trị trong bệnh viện!
Trong khi đó, một nghiên cứu thuộc Đại học Newcastle (Úc) ghi nhận tỉ lệ thương tật do sai lỗi của thầy thuốc còn cao hơn cả ở Mỹ, tức là khoảng 8%. Trong số 8% này, có đến phân nửa được xem là do nhầm lẫn trong chẩn đoán, điều trị và giải phẫu, tức những nguyên nhân có thể tránh được. Con số này cũng có nghĩa là hàng năm có khoảng 18.000 người bị chết và 50.000 người bị thương tật vĩnh viễn vì những lỗi lầm trong bệnh viện (dân số Úc lúc đó là 17 triệu).
Tai nạn y khoa: Đến từ từ, ít ai biết, ít ai hay!
Theo nghiên cứu của giáo sư Lucian Leape (Harvard, Mĩ) và bác sĩ Wilson (Úc), khoảng 40% tới 50% các tai nạn y khoa xảy ra ở phòng giải phẫu. Nơi "nguy hiểm" thứ hai là những khu điều trị (tức wards), chiếm 27% trong tổng số tai nạn. Những khu điều trị có kĩ thuật cao như khu khẩn cấp (emergency department hay ED, intensive care unit hay ICU) và khu sinh sản cũng là những nơi mà nhầm lẫn y khoa có thể xảy ra, nhưng ở một tỷ lệ thấp hơn (khoảng 3% tới 5%).
Nhưng không chỉ có vậy... nhầm lẫn trong y khoa không phải chỉ xảy ra trong bệnh viện... Những lỗi điều trị "nhầm" còn xảy ra ở các nơi ngoài bệnh viện như phòng mạch bác sĩ, các nhà dưỡng lão (nursing homes). Điều khác biệt chúng lại ít khi được đề cập và nghiên cứu! Trong bài tường trình của bác sĩ Wilson, khoảng 8% các tai nạn y khoa xảy ra ở phòng mạch bác sĩ, khoảng 2-3% xảy ra tại nhà của bệnh nhân, và 1-2% tại các nhà dưỡng lão.
Chung quy lại, có thể nói con số tai nạn y khoa và những hậu quả chết người do sự sai sót trong bệnh viện gây ra rất lớn; ấy thế mà rất ít người trong cộng đồng hay biết đến. Có nhiều trường hợp lỗi lầm không hề được công bố trên các báo chí công cộng, mà chỉ được giải quyết qua điều đình giữa bệnh viện hay bác sĩ và nạn nhân. Nếu một hãng hàng không có tỉ lệ tai nạn chỉ 0,1% (tức còn thấp hơn gần 20 lần so với tai nạn y khoa) thì công chúng sẽ rất phẫn nộ và đòi hỏi phải có cải tiến lề lối quản lí và làm việc. Nhưng trong y khoa, tai nạn chỉ xảy ra một cách dần dà (thay vì ào ạt cùng một lúc cả hàng trăm mạng người như tai nạn máy bay), nên công chúng vẫn để yên cho giới y khoa, và giới y khoa vẫn im lặng và im lặng ...
-
Nguyễn Văn Tuấn
(Viện Nghiên cứu Y khoa Garvan, Sydney, Australia)
