NGUYỄN VĂN TUẤN

Không thể thành Phù Đổng trong 20 năm!

Nguyễn Văn Tuấn

Viện nghiên cứu y khoa Garvan

Sydney, Austrlia

Khi mới nghe qua công trình nghiên cứu “Nâng cao tầm vóc và thể lực người Việt Nam” do Tổng cục Thể dục Thể thao chủ xướng tôi mừng, nhưng khi tìm hiểu về mục tiêu và phương pháp của qua công trình này tôi thấy có lẽ cần phải xem xét lại tính khả thi và nhất là ý nghĩa thực tiễn đối với người dân. Nói một cách ngắn gọn, tôi cho rằng không nên chi tiêu đến 444 tỉ đồng của dân để tiến hành một nghiên cứu không có cơ sở khoa học vững vàng, và không đem lại lợi ích trực tiếp cho người dân.

Một trong những lí do mà các nhóm chủ xướng công trình nghiên cứu đề ra là chiều cao của thanh niên Việt Nam trong thời gian qua phát triển chậm, cho nên phải tìm cách can thiệp làm cho mức độ phát triển nhanh hơn. Tôi không đồng ý với phát biểu này, nếu không muốn nói rằng đó là một phát biểu thiếu cơ sở khoa học. Công trình nghiên cứu nổi tiếng mang tên Fels của Mĩ theo dõi chiều cao của một cộng đồng ổn định tại bang Ohio cho thấy ở nam giới chiều cao trung bình trong độ tuổi 20s vào năm 1886-1920 là 177 cm, đến năm 1921-1949 tăng lên 180,9 cm, và đến năm 1950-1968 thì đạt đỉnh cao là 181,8 cm. Nói cách khác, sau gần nửa thế kỉ chiều cao chỉ tăng 4,8 cm. Trong cùng thời gian này, chiều cao nữ giới phát triển khoảng 3,1 cm. Ở Phần Lan, nghiên cứu dịch tễ học cho thấy chiều cao thanh niên (nam và nữ) sinh vào thế hệ sinh năm 1975-1979 cao hơn thế hệ sinh năm 1938-1949 khoảng 2,4 cm. Còn ở nước ta, theo các nhà khoa học chủ trương đề án, chiều cao của thanh niên Việt Nam hiện nay so với năm 1975 cao hơn 4,7 cm. Như vậy chiều cao thanh niên Việt Nam phát triển rất nhanh, chứ không thể nói là chậm được. Do đó, cơ sở cho nghiên cứu không vững vàng.

Nếu so với các nước trong vùng, tầm vóc của người Việt Nam cũng không phải là quá thấp. Thật vậy, chiều cao trung bình hiện nay ở nam giới Việt Nam (trong độ tuổi 25-35) là 165 cm và nữ giới là 156 cm, tương đương với chiều cao của người Thái Lan (165 cm ở nam giới và 155 ở nữ giới) và người Nhật (167 cm cm ở nam giới và 155 cm ở nữ giới).

Một lí do khác mà nhóm đề xướng dự án lí giải là ảnh hưởng của dinh dưỡng cao hơn ảnh hưởng của di truyền. Tôi có lí do cho rằng đây là một lí giải sai. Đề án “Nâng cao tầm vóc và thể lực người Việt Nam” viết rằng: “Kết luận của GS-TS Kawabata Aiyoshi (Nhật Bản) cho thấy mức độ ảnh hưởng lớn nhất đối với sự phát triển chiều cao thân thể là chế độ dinh dưỡng (31%), tiếp đến là di truyền (23%), tiếp đến là luyện tập thể dục thể thao (20%), và cuối cùng là các yếu tố môi trường (16%), tâm lí-xã hội (10%) …” Tôi đã tìm trong y văn nhưng không thấy công trình nghiên cứu về chiều cao nào của ông Giáo sư tiến sĩ “Kawabata Aiyoshi” cả. Tôi là người làm nghiên cứu về di truyền học nhưng chưa thấy một nghiên cứu nào mà yếu tố di truyền chỉ ảnh hưởng có 23% đến sự khác biệt về chiều cao của một dân tộc cả. Trong vòng 50 năm qua, đã có hàng trăm nghiên cứu di truyền (kể cả nghiên cứu của chính tôi) đều cho thấy gien có ảnh hưởng rất lớn đến chiều cao: khoảng 65% đến 87% khác biệt về chiều cao giữa các cá nhân là do gien quyết định.

Trong y sinh học, một phát hiện rằng yếu tố X có liên hệ với bệnh Y không có nghĩa là can thiệp thay đổi X sẽ làm thay đổi Y. Chẳng hạn như nghiên cứu cơ bản cho thấy ăn uống nhiều chất béo làm tăng nguy cơ bị bệnh tim và ung thư, nhưng khi các nhà nghiên cứu Mĩ tiêu ra 415 triệu USD để can thiệp làm giảm chất béo trong chế độ ăn uống trong suốt 15 năm họ chẳng ghi nhận một sự suy giảm nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư chút nào cả. Lí do đơn giản cho sự thất bại này là họ bỏ qua mối tương tác giữa chất béo và các yếu tố nguy cơ khác, kể cả gien.

Ai cũng biết rằng chiều cao cơ thể của một dân tộc là hệ quả của sự tương tác của ba yếu tố: gien, dinh dưỡng, và hoạt động thể lực. Không thể kì vọng vào việc can thiệp bằng dinh dưỡng và TDTT mà không xem xét đến yếu tố di truyền. Chúng ta không thể phát triển chiều cao tương đương với người Âu Mĩ trong vòng 20 năm, bởi vì cấu trúc gien của chúng ta không tương đương với cấu trúc gien của người Âu Mĩ. Ngay cả giữa các sắc dân người Âu Mĩ cũng có khác biệt về chiều cao, như người Hà Lan thường cao hơn người Mĩ và người Pháp khoảng 3-6 cm, dù chế độ dinh dưỡng chẳng khác nhau giữa các sắc dân này. Chúng ta không thể thành Phù Đổng thiên vương trong vòng vài mươi năm được.

Dinh dưỡng tùy thuộc vào mức độ phát triển kinh tế của quốc gia. Do đó, những khác biệt và thay đổi chiều cao của một quần thể gián tiếp tùy thuộc vào phát triển kinh tế. Nghiên cứu trên 47 huyện và quận ở Nhật trong thời gian 1892 – 1941 cho thấy rõ rằng tình trạng bất bình đẳng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe chính là một nguyên nhân lớn dẫn đến sự khác biệt về chiều cao của dân số. Nghiên cứu của tôi và đồng nghiệp ở Thái Lan cũng cho thấy tính trung bình chiều cao người Thái ở nông thôn thấp hơn chiều cao người Thái ở Bangkok khoảng 2,6 cm (nữ giới) đến 4,3 cm (nam giới), một phần lớn là do khác biệt về dinh dưỡng và hệ thống chăm sóc sức khỏe trẻ em trong độ tuổi niên thiếu ở nông thôn còn quá kém so với thành phố.

Trong y tế công cộng, cái mục tiêu hàng đầu và tối hậu là nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ người dân. Để đạt mục tiêu đó, phát triển mạng lưới y tế và chăm sóc sức khỏe tại các vùng nông thôn là một việc làm cấp bách, nhất là trong điều kiện kinh tế đang phát triển như ở nước ta, song song với khâu cơ bản là giải quyết nạn đói nghèo – một nhân tố đóng vai trò quan trọng có ảnh hưởng đến sức khỏe. Chúng ta không thể có cái xa xí phải làm nghiên cứu đến 20 năm và tốn đến 444 tỉ đồng để biết được dinh dưỡng và TDTT tăng bao nhiêu cm chiều cao. Một nghiên cứu như thế, nhìn dưới khía cạnh y đức, tôi có thể nói là có vấn đề. Thay vì dành ra 444 tỉ đồng để nghiên cứu, tôi đề nghị dành số tiền đó để phát triển và nâng cao hệ thống y tế công cộng tại các vùng nông thôn.

Chú thích: Bạn đọc nào muốn có các tài liệu nghiên cứu và nguồn gốc những con số tôi phát biểu trong bài viết này có thể liên lạc tôi qua Tòa soạn Tuổi trẻ.


200 năm Darwin
Agent Orange: collateral damage
Alexandre Yersin và Việt Nam
Bàn về hiệu quả vắcxin: lâm sàng và kinh tế
Bàn về vấn đề dịch thuật và đánh giá năng suất khoa học
Béo phì ở người Á châu
Béo phì ở trẻ em và virus
Bình luận từ Dr. Yến
Bưởi không gây ung thư vú
Bảo hiểm y tế cộng đồng
Bảo tồn môi sinh: Chiến tranh giữa hai thế giới
Bằng chứng khoa học thay vì lên lớp
Bệnh tả: không để Việt Nam thành Bangladesh thứ hai
Bệnh tật nhìn từ quan điểm của thuyết tiến hóa
Bệnh xơ hóa cơ delta qua y văn thế giới
Bổ sung kẽm và điều trị bệnh tả
Bộ gen trong cây lúa và triển vọng
Bộ Y tế phản ứng chậm với rét đậm
Chiều cao của người Việt
Chiều cao và tổng thống Mĩ
Cholesterol và bệnh Tim
Cholesterol: hung thần hay bạn?
Chuột và... các nhà khoa học
Chính sách y tế cần dựa vào bằng chứng khoa học
Chạy đua vũ khí và … dịch cúm
Chất béo, cholesterol, bệnh tim và statins: xét lại bằng chứng
Chất keo xã hội: hormones
Chất lượng nghiên cứu dịch tễ học và y tế cộng đồng của Việt Nam qua chỉ số H
Chất lượng nghiên cứu khoa học ở Việt Nam qua chỉ số trích dẫn
Chất vấn chuẩn chẩn đoán béo phì
Chế độ ăn uống với nhiều thịt động vật và nguy cơ tử vong
Chủng vi khuẩn tả hiện nay ở nước ta có phải mới xuất hiện?
Cuộc chiến hóa học phi pháp lớn nhất trong lịch sử chiến tranh
Câu chuyện y học: Leptin và béo phì
Có bao nhiêu bác sĩ viết chữ khó đọc
Có nên tập trung vào vi khuẩn E. coli ?
Có thể xảy ra đại dịch cúm gia cầm?
Công cụ đơn giản để chẩn đoán tiểu đường ở người Đông Nam Á
Cúm gia cầm và nhiễu thông tin
Cúm H1N1: biết và chưa biết
Cơ hội để khép lại một chương lịch sử đau lòng
Cần hiểu đúng về Ung thư và nguy cơ ung thư
Cần qui ước đạo đức cho kĩ nghệ thực phẩm
Cần tiêm chủng ngừa bệnh tả vùng có nguy cơ cao
Cần điều tra về chất lượng bệnh viện
Cổ phần hóa bệnh viện công và chất lượng
Cổ phần hóa: chưa phải cách duy nhất
DDT và vấn đề cân đối giữa lợi ích và nguy hiểm
Dinh dưỡng: một nguồn thuốc quí giá
DNA không nói dối, nhưng DNA có thể nói … sai
Dịch cúm gà: hoang mang và sự thật khoa học
Dịch cúm heo và tác hại kinh tế
Dịch tay-chân-miệng
Dịch tả: gọi đúng tên để phòng ngừa
Dựa vào khoa học, đừng dựa vào niềm tin!
E. coli – vài câu hỏi thông thường
Gen và bệnh tật
Ghen tuông dưới cái nhìn của tâm lí y khoa
Gian lận trong nghiên cứu khoa học: áp lực kinh tế và cơ chế bình duyệt
GIÁO DỤC ĐẠI HỌC: KHƠI DẬY VÀ NUÔI DƯỠNG TÍNH HAM HỌC
Giải nobel y học hay sinh lí học 2007 và lợi ích cho người bệnh
Giải Nobel Y sinh học 2008 và những tranh chấp khoa học
Giải Nobel y sinh học 2010 vinh danh người đem niềm vui cho người vô sinh
Giải Nobel y sinh học năm 2005: Một cõi đi về với vi khuẩn
Giải Nobel y sinh học: Nhìn lại quãng đường 100 năm
Giải phẫu ghép mặt và vấn đề y đức
Gout ở xương sống
Gãy xương và tử vong: một vấn nạn y tế cộng đồng
Hiệu quả vắcxin có nghĩa gì?
Hoa vàng mấy độc
Hàm lượng đạm trong sữa “siêu thấp” hay “siêu cao”?
Hóa chất khai hoang trong cuộc chiến Viện Nam: Qui mô và tầm ảnh hưởng
Hướng đi nào để giải quyết vấn đề chất độc da cam ở Việt Nam
Hậu “mắm tôm được minh oan”: bằng chứng khoa học, nhà xí và nghiên cứu
Hệ Thống Học Vị Và Học Hàm Khoa Học Ở Vài Nước Tây Phương
Hợp tác khoa học kiểu nhảy dù - Nguyễn Văn Tuấn
Khi bác sĩ trẻ “khoe” quá nhiều
Khoa học và ngụy khoa học: một vài đặc điểm và khác biệt cần biết
Khoa học, xã hội, và rủi ro
Không thể thành Phù Đổng trong 20 năm!
Khẩu trang và phòng chống cúm A/H1N1
Kiểm định giả thuyết mắm tôm và vi khuẩn tả
Liều lượng melamine bao nhiêu là an toàn?
Lí lịch sinh học của heo và dấu vết văn minh nông nghiệp Đông Nam Á
Lượng giá mạng sống con người
Lợi ích của vitamin D
Miệng nhà quan
Mắm tôm có phải là “thủ phạm” gây bệnh tả? Xét lại bằng chứng khoa học
Mắm tôm và chuyện xin lỗi
Mắm tôm và dịch tả: phân biệt yếu tố nguy cơ và nguyên nhân
Mắm tôm vô tội!
Mắm tôm, nguyên nhân và hệ quả
Mối quan hệ giữa giới y khoa và kĩ nghệ dược
Mối quan hệ giữa giới y khoa và kĩ nghệ dược
Một bệnh hiếm X-linked recessive hypoparathyroidism
Một lần đi phỏng vấn
Một năm nhìn lại
Một phán quyết thiếu cơ sở khoa học
Một vài hiểu lầm tai hại
Một vài ngộ nhận về nghiên cứu khoa học
Một vài vấn đề về qui định chức danh giáo sư ở Việt Nam
Một vụ Madoff trong y khoa: Lại một ngôi sao y khoa rơi rụng!
Mỡ trắng, mỡ nâu
Mỡ  trong máu, huyết áp, và  tiểu đường
Nghiên cứu y học ở Việt Nam: Đặc điểm, thiếu sót, và sai sót
Nghiên cứu y học ở Việt Nam: Đặc điểm, thiếu sót, và sai sót
Nguyên nhân bệnh tiêu chảy
Ngó trên tay điếu thuốc đã lụi dần
Người cao tuổi và sự hạn chế của y khoa
Người ăn chay có mật độ xương như người ăn mặn
Người ăn chay có mật độ xương như người ăn mặn
Nhân chuyện dịch tả nhớ lại John Snow
Nhân câu chuyện điện não đồ xét nghiệm nghiện ma túy:
Nhân năm khỉ_nguồn gốc con người hiện đại
Nhân năm Tý bàn chuyện thí nghiệm trên chuột
Nhìn lại khoa học Việt Nam năm 2008 qua công bố quốc tế
Nhầm lẫn trong y khoa: Khá phổ biến, nhưng ít ai biết!
Những câu hỏi và trả lời về dịch gia cầm
Những sai sót khó tin nhưng có thật
Những sai sót nguy hiểm trong toa thuốc
Những điều khó tin về “Bảy điều khó tin nhất trong y học”
Năm lí do cho mắm tôm “vô tội”
Phán quyết sau cùng: Chất béo không ảnh hưởng đến ung thư và bệnh tim
Phát hiện gien kiểm soát ráy tai: vài bài học về mò kim đáy biển
Phòng chống bệnh phải dựa vào bằng chứng khoa học!
Phòng chống H1N1 bằng rửa tay và khẩu trang: Biện pháp nào hiệu quả hơn?
Qui định cấp giấy phép lái xe dựa vào chiều cao và cân nặng: thiếu cơ sở khoa học và kì thị giới tính
Qui định cấp giấy phép lái xe dựa vào chiều cao: vấn đề giả định và bằng chứng khoa học
Quyền phê phán và trí thức
Quyền được tiếp cận hồ sơ bệnh án
Quản lý chất lượng: Thuốc phòng "tai nạn y khoa"
Rửa tay bằng xà phòng và tiêu chảy
Serotonin có liên quan đến chứng đột tử
Suy dinh dưỡng ở trẻ em: vấn đề của kinh tế
Sàng lọc trẻ sơ sinh trên phạm vi toàn quốc
Tai nạn y khoa trong bệnh viện
Thế nào là một "bài báo khoa học"
Thế nào là “Cơ sở khoa học” ?
Thịt chó là nguyên nhân của bệnh tiêu chảy cấp tính?
Thịt chó và bệnh tả: nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Tiên lượng bệnh Alzheimer bằng protein expression ?
Tiêu chuẩn chất lượng giáo dục đại học
Tiêu chuẩn chẩn đoán béo phì cho người Việt - Nguyễn Văn Tuấn
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh đái tháo đường (diabetes mellitus)
Tiêu chuẩn đề bạt giáo sư: Có nên căn cứ vào số lượng bài báo ?
Tiêu chảy cấp tính và bệnh tả: Định danh cho đúng
Truy tìm ung thư bằng mammography từ tuổi 50
Truyền thông và khoa học: Qui ước Ingelfinger
Truyền thông và y tế
Truyền thông, khoa học và … doanh nghiệp
Trà xanh và sức khỏe
Trách nhiệm và nhân đạo trong vấn đề chất độc da cam
Trái chanh và phòng chống bệnh tả
Trả lời những câu hỏi liên quan đến loãng xương
Trọng lượng cơ thể và tử vong ở người Trung Quốc: Ý nghĩa về việc xác định tiêu chuẩn chẩn đoán béo phì
Tuổi thọ của người dân giảm 10 năm ?
Tác dụng Placebo trong y học: Tâm lí và ý nghĩa
Tình yêu, sắc đẹp nhìn dưới quan điểm di truyền học
Tín hiệu môi trường từ những “làng ung thư”
Tính khoa học và minh bạch đằng sau xét nghiệm doping
Tại sao không phát biểu về nguyên nhân và hệ quả ?
Tại sao uống rượu gây đỏ mặt và nguy cơ ung thư thực quản
Tạo sinh vô tính và cái chết của Thượng đế
Tạo sinh vô tính và vấn đề sinh đạo đức
Tản mạn về SARS
Tỉ lệ tử vong do cúm heo là bao nhiêu ?
Tự trị, chất lượng và y đức thay vì cổ phần hóa bệnh viện công
Ung thư vú và vấn đề thông tin y khoa
Uống bia hấp dẫn muỗi
Vaccine phòng chống AIDS hiệu quả đến đâu ?
Vaccine phòng chống cúm A/H1N1
Vi khuẩn gây tiêu chảy và ý nghĩa tiêm chủng
Vi khuẩn tả trong chó ?
Viết văn có thể chữa nhiều loại bệnh
Viết văn và trị liệu
Việc ta, ta cứ làm!
Vài nhận xét về 12 điều lệ y đức của Việt Nam
Vài thông tin cần biết về các chương trình truy tìm ung thư vú
Vài đóng góp quan trọng của người Việt khoa học thống kê
Văn hóa khoa học
Văn hóa tranh luận và vấn đề ngụy biện
Vấn đề sinh tố: kẽm và đồng
Vấn đề truy tìm ung thư phổi và hiệu quả 
Vấn đề y đức trong nghiên cứu tế bào mầm (stem cells)
Vấn đề đo lường melamine
Vấn đề đào tạo tiến sĩ: kinh nghiệm từ Australia
Vắc-xin phòng chống ung thư cổ tử cung
Vắcxin ngừa viêm gan B: cẩn thận với “nhiễu thông tin”
Vắcxin ngừa viêm gan B: kinh nghiệm từ nước ngoài
Vắcxin phòng bệnh sởi - quai bị - Rubella: lợi và hại
Vắcxin phòng chống ung thư cổ tử cung: hiệu quả lâm sàng và kinh tế
Vắcxin phòng ngừa bệnh tả: rất cần thiết
Về chấn chỉnh đào tạo tiến sĩ: Công bố bài báo khoa học là một thách thức lớn ?
Về học vị tiến sĩ
Về một sự hiểu lầm thuật ngữ "prospective"
Về phản ứng phụ của bisphosphonates liên quan đến hoại tử xương hàm và rung nhĩ
Vệ sinh như là một loại hàng hóa
Vị thế của nền khoa học Việt Nam
Xung quang xì căng đan về nghiên cứu tế bào mầm
Xã hội hóa và an toàn thực phẩm
Xếp hạng đại học: cần minh bạch hóa phương pháp
Y học hiện đại và những hứa hẹn
Y học thực chứng: vài nét khái quát
Y Khoa và những nhầm lẫn chết người
Y tế dự phòng: nền tảng của y khoa hiện đại
Y đức và nghiên cứu y học
Ói mửa, cao huyết áp và hôn mê
Ăn chay như là một trị liệu
Ăn chay và loãng xương
Điều trị bệnh dựa vào màu da ?
Điều trị đau dây thần kinh tọa bằng phẫu thuật: không có hiệu quả
Đo lường hiệu suất khoa học
Đánh giá đúng tầm quan trọng của ung thư vú 
Đại dịch H1N1
Đại dịch và đại dịch ảo
Đại dịch đã đến ?
Đạo văn trong hoạt động khoa học
Đậu nành và sức khỏe: đâu là thực và đâu là giả
Đậu nành và sức khỏe: đâu là thực và đâu là giả
Đằng sau những con số hàm lượng đạm trong sữa
Đế quốc Trà
Đề bạt các chức danh khoa bảng: vài kinh nghiệm từ Úc
Đọc lại 12 điều y đức của Việt Nam
Đồi điều về sữa nhiễm melamine
Đừng quên melamine trong các thực phẩm khác!
Ước vọng 200 ?
“Kỹ năng mềm” cho nhà khoa học
“Sẽ” và “có thể”


Trang nhiều tác giả
Trang riêng của Lê Ngọc Dũng
Trang riêng của Lương Lễ Hoàng
Trang riêng của Nguyễn Bảo Trung
Trang riêng của Nguyễn Hoài Nam
Trang riêng của Nguyễn Hữu Đức
Trang riêng của Nguyễn Văn Tuấn
Trang riêng của Nguyễn Ý Đức
Trang riêng của Nguyễn Đình Nguyên
Trang riêng của Phan Xuân Trung
Trang riêng của Đỗ Hồng Ngọc
Trang riêng của Đỗ Minh Tuấn